Sza­now­ni Pań­stwo,
Kole­żan­ki i Kole­dzy,

Pod koniec lip­ca pozna­li­śmy osta­tecz­ny kształt usta­wy „Pra­wo o szkol­nic­twie wyż­szym i nauce”. Dys­ku­sje nad jej zapi­sa­mi trwa­ły od daw­na, jed­nak do ostat­niej chwi­li, zarów­no w Sej­mie jak i w Sena­cie RP, nano­szo­no popraw­ki. Zatem nawet oso­by uważ­nie śle­dzą­ce pro­ces two­rze­nia usta­wy, z zain­te­re­so­wa­niem zapo­zna­wa­ły się z jej osta­tecz­ną wer­sją. Bio­rąc pod uwa­gę, że z „prze­pi­sa­mi wpro­wa­dza­ją­cy­mi”, są to dwa duże tomy, nie jest to łatwe. Posta­ram się przy­bli­żyć Pań­stwu naj­istot­niej­sze zapi­sy doku­men­tu i poin­for­mu­ję, jakie w związ­ku z tym zapro­po­nu­je­my roz­wią­za­nia.

Isto­tę refor­my moż­na opi­sać sto­sun­ko­wo pro­sto, jed­nak następ­stwa jej wpro­wa­dze­nia będą bar­dzo duże. W obec­nym, jesz­cze dzia­ła­ją­cym sys­te­mie, uczel­nie mają mie­sza­ną struk­tu­rę praw­ną. Z jed­nej stro­ny głów­ną oso­bo­wo­ścią praw­ną jest uczel­nia i jej demo­kra­tycz­nie wybie­ra­ny zarząd, z dru­giej – oso­bo­wość praw­ną, w czę­ści obsza­rów dydak­ty­ki i nauki, posia­da­ją wydzia­ły, trak­to­wa­ne jako „jed­nost­ki pod­sta­wo­we” – rów­nież z demo­kra­tycz­nie wybra­nym zarzą­dem. Uczel­nia była fede­ra­cją wydzia­łów, i to wydzia­ły sta­no­wi­ły pod­miot ana­li­zy efek­tyw­no­ści nauko­wej i dydak­tycz­nej. Finan­so­wa­nie pocho­dzi­ło z wie­lu źró­deł – czę­ścio­wo w opar­ciu o oce­nę wydzia­łów, czę­ścio­wo cen­tral­nie — według skom­pli­ko­wa­nych algo­ryt­mów.

Zało­że­nia refor­my to likwi­da­cja wydzia­łów jako oce­nia­nych jed­no­stek pod­sta­wo­wych. Uczel­nia będzie posia­dać oso­bo­wość praw­ną z dowol­ną struk­tu­rą wewnętrz­ną. Finan­so­wa­nie ma być skon­so­li­do­wa­ne w posta­ci jed­nej sub­wen­cji, łączą­cej środ­ki na dzia­łal­ność dydak­tycz­ną, nauko­wą i pozo­sta­łą.

Efek­tyw­ność nauko­wa będzie oce­nia­na w zakre­sie dys­cy­plin. Zgod­nie z obec­ną pro­po­zy­cją mini­ste­rial­ną, w inte­re­su­ją­cej nas dzie­dzi­nie nauk medycz­nych i nauk o zdro­wiu, będą czte­ry dys­cy­pli­ny. Wszy­scy pra­cow­ni­cy pro­wa­dzą­cy dzia­łal­ność nauko­wą, do dnia 30 listo­pa­da 2018 r. zło­żą rek­to­ro­wi oświad­cze­nie o dzie­dzi­nie i dys­cy­pli­nie, któ­rą repre­zen­tu­ją. Oświad­cze­nie będzie  moż­na zło­żyć tyl­ko w jed­nym pod­mio­cie i w nie wię­cej niż w dwóch dys­cy­pli­nach. Aktu­al­nie pro­wa­dzi­my inten­syw­ne ana­li­zy biblio­me­trycz­ne, aby zapro­po­no­wać każ­de­mu z Pań­stwa opty­mal­ny pro­jekt oświad­czeń.

Zmia­nie ule­gnie rów­nież tryb nada­wa­nia stop­ni i tytu­łu nauko­we­go. Od 1 paź­dzier­ni­ka 2019 r. upraw­nie­nia wydzia­łu przej­mie senat lub inny organ okre­ślo­ny w usta­wie. On rów­nież okre­śli szcze­gó­ło­we zasa­dy postę­po­wa­nia w tym zakre­sie. Inten­syw­nie pra­cu­je­my nad wypra­co­wa­niem opty­mal­nych roz­wią­zań, zarów­no w gro­nie władz nasze­go uni­wer­sy­te­tu, jak i w gro­nie dzie­ka­nów i rek­to­rów z innych uczel­ni.

Z pro­stych powo­dów zarząd­czych nie­zbęd­ne jest zacho­wa­nie pośred­nich struk­tur, pozwa­la­ją­cych na spraw­ne pro­wa­dze­nie dydak­ty­ki. Celo­we jest tak­że utrzy­ma­nie pew­nej kaska­dy w innych obsza­rach, któ­re trud­no teraz jed­no­znacz­nie zde­fi­nio­wać. Nie zna­my wie­lu szcze­gó­łów, któ­re zosta­ną opu­bli­ko­wa­ne dopie­ro w roz­po­rzą­dze­niach. W dys­ku­sjach domi­nu­je pogląd o pozo­sta­wie­niu struk­tu­ry wydzia­ło­wej, z zacho­wa­niem funk­cji dzie­ka­nów. Rady wydzia­łów w obec­nym kształ­cie nie będą potrzeb­ne, głów­nie z racji prze­nie­sie­nia upraw­nień do innych ciał uczel­ni. Nie­zbęd­na nato­miast będzie orga­ni­za­cja dydak­ty­ki z całym wspar­ciem rad pro­gra­mo­wych, peda­go­gicz­nych, ewa­lu­acji itd.  Przed­sta­wi­cie­le takich ciał, wraz z dzie­ka­na­mi i wła­ści­wym pro­rek­to­rem powin­ni two­rzyć „radę dydak­tycz­ną uczel­ni”, pro­wa­dzą­cą poli­ty­kę w tym obsza­rze i przy­go­to­wu­ją­cą uchwa­ły dla sena­tu.

Usta­wa wpro­wa­dza rów­nież zmia­ny w zakre­sie naucza­nia. Jed­nym z bar­dzo istot­nych zapi­sów jest zakaz kształ­ce­nia na dwóch toż­sa­mych kie­run­kach, czy­li o tym samym pro­fi­lu, pozio­mie i efek­tach kształ­ce­nia. Dla wie­lu kie­run­ków, dla któ­rych róż­no­rod­ne efek­ty kształ­ce­nia są okre­śla­ne przez uczel­nie, ten zapis nie sta­no­wi istot­ne­go pro­ble­mu. Jed­nak w przy­pad­ku kie­run­ku lekar­skie­go, gdzie efek­ty kształ­ce­nia są okre­ślo­ne cen­tral­nie, zapis ten wymu­sza na nas koniecz­ność zmian. Naucza­nie na kie­run­ku lekar­skim będzie mogło być pro­wa­dzo­ne jedy­nie przez jed­ną jed­nost­kę. Zatem od 1 paź­dzier­ni­ka 2019 r., kie­ru­nek lekar­ski będzie pro­wa­dzo­ny jedy­nie przez Wydział Lekar­ski, w skład któ­re­go włą­czo­ny zosta­nie Wydział Woj­sko­wo-Lekar­ski. Tak­że stu­den­ci, kształ­ce­ni w ramach limi­tu  Mini­ster­stwa Obro­ny Naro­do­wej, będą stu­dio­wać  na kie­run­ku pro­wa­dzo­nym przez Wydział Lekar­ski, w ramach dopusz­czal­nej auto­no­mii i w opra­co­wa­nej for­mu­le.

Z dniem 30 wrze­śnia 2019 r. rady pod­sta­wo­wych jed­no­stek orga­ni­za­cyj­nych oraz kie­row­ni­cy pod­sta­wo­wych jed­no­stek orga­ni­za­cyj­nych prze­sta­ną peł­nić funk­cje orga­nów uczel­ni. Zni­ka­ją dotych­cza­so­we wydzia­ły i od 1 paź­dzier­ni­ka 2019 r. będą dzia­łać nowe, być może ze struk­tu­rą wewnętrz­ną oddzia­łów, a ich dzie­ka­ni i pro­dzie­ka­ni będą powo­ły­wa­ni przez rek­to­ra.

Prze­nie­sie­nie ewa­lu­acji nauko­wej z wydzia­łów do sys­te­mu dys­cy­plin nauko­wych powo­du­je, że sys­tem nauki i awan­sów nauko­wych będzie prze­bie­gał pozio­mo, pomię­dzy wydzia­ła­mi. Podob­nie, jak w nowych szko­łach dok­tor­skich, przy­na­leż­ność do dys­cy­pli­ny będzie klu­czo­wa nie tyl­ko dla ewa­lu­acji, ale tak­że dla reali­za­cji upraw­nień do nada­wa­nia stop­ni nauko­wych. W innych uczel­niach medycz­nych domi­nu­je pogląd o koniecz­no­ści stwo­rze­nia „kole­giów nauko­wych” dla poszcze­gól­nych dys­cy­plin, któ­rych przed­sta­wi­cie­le two­rzy­li­by „radę nauko­wą uczel­ni”, któ­ra pod kie­run­kiem pro­rek­to­ra do spraw nauki i przy udzia­le dzie­ka­nów, pro­wa­dzi­ła­by poli­ty­kę nauko­wą uczel­ni. Jest to atrak­cyj­na pro­po­zy­cja, uzu­peł­nia­ją­ca brak obec­nych rad wydzia­łów.

Emo­cje budzi­ły pla­ny zmia­ny wie­ku eme­ry­tal­ne­go nauczy­cie­li aka­de­mic­kich. Usta­wa omi­ja ten temat. Nawią­za­nie sto­sun­ku pra­cy z pra­cow­ni­kiem uczel­ni nastę­pu­je na pod­sta­wie umo­wy o pra­cę, nato­miast obec­ne mia­no­wa­nia pozo­sta­ją. Pierw­sza umo­wa o pra­cę z nauczy­cie­lem aka­de­mic­kim może być zawie­ra­na na czas nie­okre­ślo­ny albo okre­ślo­ny, na okres do 4 lat. Oso­by, dla któ­rych uczel­nia nie jest pod­sta­wo­wym miej­scem pra­cy lub pobie­ra­ją­ce świad­cze­nie eme­ry­tal­ne, mogą być zatrud­nia­ne tyl­ko na czas okre­ślo­ny do 4 lat, z moż­li­wo­ścią dal­sze­go prze­dłu­ża­nia umo­wy, jed­nak zawsze na czas okre­ślo­ny. Pozo­sta­łe zapi­sy, jak na przy­kład gra­ni­ce wie­ku dla osób peł­nią­cych funk­cje kie­row­ni­cze, usta­wa pozo­sta­wia w gestii uczel­ni.

Limit wie­ku jest poda­ny w kil­ku przy­pad­kach. Po ukoń­cze­niu 67. roku życia nie moż­na zostać człon­kiem rady uczel­ni, elek­to­rem wybie­ra­ją­cym rek­to­ra i człon­kiem sena­tu. Wszyst­kie oso­by, peł­nią­ce wspo­mnia­ne funk­cje, będzie obej­mo­wać wymóg zło­że­nia oświad­cze­nia lustra­cyj­ne­go.

Rada uczel­ni będzie cia­łem powo­ły­wa­nym przez senat. W jej skład wej­dą co naj­mniej trzy oso­by spo­za uczel­ni, kolej­ne (do sze­ściu łącz­nie) z uczel­ni, siód­mym człon­kiem rady będzie prze­wod­ni­czą­cy samo­rzą­du stu­denc­kie­go. Rada będzie opi­nio­wać pro­jek­ty sta­tu­tu, stra­te­gii i zatwier­dzać spra­woz­da­nia finan­so­we uczel­ni. Ponad­to będzie wska­zy­wa­ła kan­dy­da­tów na rek­to­ra.

Zmie­ni się bar­dzo kształt i rola sena­tu. Obec­ny skła­da się w dużym stop­niu z osób funk­cyj­nych (rek­to­ra, pro­rek­to­rów, dzie­ka­nów). Nowy — będzie cał­ko­wi­cie pocho­dził z wybo­rów. Ist­nie­je więc potrze­ba bar­dzo odpo­wie­dzial­ne­go potrak­to­wa­nia pro­ce­du­ry wybor­czej i gło­so­wa­nia na oso­by z doświad­cze­niem orga­ni­za­cyj­nym. Pro­fe­so­ro­wie i pro­fe­so­ro­wie uczel­ni będą sta­no­wić co naj­mniej 50% skła­du sena­tu, stu­den­ci i dok­to­ran­ci — co naj­mniej 20%, a pozo­sta­li nauczy­cie­le i pra­cow­ni­cy nie­bę­dą­cy nauczy­cie­la­mi — co naj­mniej 25%. Dys­ku­to­wa­li­śmy, że wybo­ry rek­to­ra powin­ny być prze­pro­wa­dza­ne jak dotych­czas, z udzia­łem samo­dziel­nych pra­cow­ni­ków nauko­wych i elek­to­rów, wybie­ra­nych zgod­nie z obec­ny­mi pro­ce­du­ra­mi do rad wydzia­łów.

Na koniec temat wzbu­dza­ją­cy naj­wię­cej emo­cji. Z dniem 1 paź­dzier­ni­ka 2019 r., rek­tor  sta­je się jedy­nym, jed­no­oso­bo­wym „orga­nem” zarzą­dza­ją­cym uczel­nią. Pro­wa­dzi poli­ty­kę kadro­wą, powo­łu­je i odwo­łu­je oso­by do peł­nie­nia wszyst­kich funk­cji kie­row­ni­czych, okre­śla struk­tu­rę orga­ni­za­cyj­ną uczel­ni itd. sta­tut, rada uczel­ni, senat nie mogą ogra­ni­czyć tych usta­wo­wych upraw­nień. Od decy­zji rek­to­ra moż­na się odwo­ły­wać jedy­nie wnio­skiem o ponow­ne roz­pa­trze­nie spra­wy. Olbrzy­mia wła­dza i olbrzy­mia odpo­wie­dzial­ność. Chce­my zosta­wić dotych­cza­so­wą for­mu­łę sze­ro­kie­go gro­na elek­to­rów, aby spo­łecz­ność aka­de­mic­ka mogła nadal doko­ny­wać auto­no­micz­nych wybo­rów.

Pra­cu­je­my inten­syw­nie nad nowym sta­tu­tem uczel­ni oraz regu­la­mi­nem orga­ni­za­cyj­nym. Pod koniec paź­dzier­ni­ka powin­ni­śmy mieć też wię­cej infor­ma­cji doty­czą­cych obo­wią­zu­ją­cych roz­po­rzą­dzeń i wyni­ków dys­ku­sji. Bie­żą­ce kwe­stie będzie­my oma­wiać pod­czas posie­dzeń rad wydzia­łów i sena­tu. O postę­pach naszych prac posta­ram się Pań­stwa regu­lar­nie infor­mo­wać.

Ser­decz­nie pozdra­wiam,
Radzi­sław Kor­dek

 

Powyż­sze sta­no­wi­sko zosta­ło przed­sta­wio­ne pod­czas posie­dze­nia Sena­tu Uczel­ni, 20 wrze­śnia br.

W przy­szłym tygo­dniu, w Biu­le­ty­nie Infor­ma­cji Publicz­nej UM w Łodzi www.bip.umed.pl, zosta­nie udo­stęp­nio­na zakład­ka, w któ­rej zamiesz­cza­ne będą naj­now­sze infor­ma­cje doty­czą­ce usta­wy i roz­po­rzą­dzeń.