Pozna­li­śmy lau­re­atów kon­kur­sów OPUS 25 i PRELUDIUM 22 finan­so­wa­nych przez Naro­do­we Cen­trum Nauki. Wśród nagro­dzo­nych bada­czy zna­la­zło się sied­mio­ro przed­sta­wi­cie­li Uni­wer­sy­te­tu Medycz­ne­go w Łodzi.

Ser­decz­nie gra­tu­lu­je­my!

Kon­kur­sy OPUS i PRELUDIUM to dosko­na­le zna­ne wśród naukow­ców w Pol­sce kon­kur­sy NCN, umoż­li­wia­ją­ce reali­za­cję badań pod­sta­wo­wych w pol­skich jed­nost­kach. Gran­ty OPUS umoż­li­wia­ją reali­za­cję kil­ku­let­nich zło­żo­nych pro­jek­tów, zbu­do­wa­nie dużych zespo­łów nauko­wych, wyko­rzy­sta­nie wiel­kich mię­dzy­na­ro­do­wych urzą­dzeń badaw­czych oraz współ­pra­cę z part­ne­ra­mi zagra­nicz­ny­mi, a to wszyst­ko nie­za­leż­nie od eta­pu karie­ry nauko­wej, na jakim znaj­du­je się kie­row­nik pro­jek­tu. PRELUDIUM to uni­ka­to­wy kon­kurs, któ­ry umoż­li­wia bada­czom na bar­dzo wcze­snym eta­pie karie­ry, bo jesz­cze przed dok­to­ra­tem, naby­cie pierw­sze­go doświad­cze­nia w reali­za­cji pro­jek­tów badaw­czych trwa­ją­cych nawet trzy lata.

L.P.	Kie­row­nik Pro­jek­tu	Tytuł pro­jek­tu	Nazwa kon­kur­su	Panel	Kwo­ta	Wnio­sko­daw­ca
1.	prof. dr hab. Woj­ciech Fen­dler	Pre­dyk­cyj­ne Wła­ści­wo­ści Wol­no­krą­żą­cych MikroR­NA Pacjen­tów z Wyso­kim Rodzin­nym lub Gene­tycz­nym Ryzy­kiem Nowo­two­rów	OPUS 25	NZ5	2 976 800 zł	Uni­wer­sy­tet Medycz­ny w Łodzi Wydział Lekar­ski
2.	prof. dr hab. inż. Piotr Krzysz­tof Ulań­ski z  Poli­tech­ni­ki Łódz­kiej   Wyko­naw­ca po stro­nie UMED: prof. dr hab. Agniesz­ka Pia­stow­ska-Cie­siel­ska	Nowe bio­po­li­me­ro­we nano­no­śni­ki radio­izo­to­pów do tera­no­sty­ki czer­nia­ka, otrzy­my­wa­ne za pomo­cą tech­ni­ki radia­cyj­nej	OPUS 25	ST5	2 347 806 zł dla całe­go pro­jek­tu   Dla UMED: 723 238 zł	Gru­pa pod­mio­tów Lider: Poli­tech­ni­ka Łódz­ka Part­ne­rzy: Uni­wer­sy­tet Medycz­ny w Łodzi Naro­do­we Cen­trum Badań Jądro­wych
3.	mgr Mar­ta Justy­na Kozieł   Opie­kun nauko­wy: prof. Agniesz­ka Pia­stow­ska-Cie­siel­ska	Czy bis­fe­nol S i F są bez­piecz­ny­mi sub­sty­tu­ta­mi bis­fe­no­lu A w obli­czu zanie­czysz­cze­nia śro­do­wi­ska myko­tok­sy­na­mi estro­ge­no­wy­mi?	PRELUDIUM 22	NZ7	210 000 zł	Uni­wer­sy­tet Medycz­ny w Łodzi Wydział Lekar­ski
4.	lek. Arka­diusz Mariusz Micha­lak   Opie­kun nauko­wy: prof. dr hab. Agniesz­ka Szad­kow­ska	Epi­ge­ne­tycz­ne mar­ke­ry destruk­cji reszt­ko­wej puli komó­rek beta po roz­po­zna­niu cukrzy­cy typu 1 i ich zwią­zek z cukrzy­co­wą kwa­si­cą keto­no­wą oraz czę­ścio­wą remi­sją kli­nicz­ną cho­ro­by.	PRELUDIUM 22	NZ5	209 999 zł	Uni­wer­sy­tet Medycz­ny w Łodzi Wydział Lekar­ski
5.	lek. Alek­san­dra Maria Oszer   Opie­kun nauko­wy: prof. dr hab. Woj­ciech Mły­nar­ski	Hete­ro­ge­nicz­ność komó­rek immu­no­kom­pe­tent­nych pod­czas immu­no­te­ra­pii chi­me­rycz­nym recep­to­rem anty­ge­no­wym lim­fo­cy­tów T (CAR‑T) CD19.	PRELUDIUM 22	NZ6	209 680 zł	Uni­wer­sy­tet Medycz­ny w Łodzi Wydział Lekar­ski
6.	lek. Agniesz­ka Paw­los   Opie­kun nauko­wy: dr hab. Pau­li­na Gorze­lak-Pabiś	Neu­ro­pro­tek­cyj­ne wła­ści­wo­ści SGLT2i: bez­po­śred­ni wpływ na uszko­dze­nia wywo­ła­ne amyloidem‑β	PRELUDIUM 22	NZ7	208 844 zł	Uni­wer­sy­tet Medycz­ny w Łodzi Wydział Lekar­ski
7.	Szy­mon Jan Tur­kie­wicz   Opie­kun nauko­wy: dr Aga­ta Gabry­el­ska	Wpływ sta­nu zapal­ne­go zależ­ne­go od NF kap­pa beta indu­ko­wa­ne­go stre­sem oksy­da­cyj­nym na sta­rze­nie się komó­rek u pacjen­tów z obtu­ra­cyj­nym bez­de­chem sen­nym	PRELUDIUM 22	NZ5	210 000 zł	Uni­wer­sy­tet Medycz­ny w Łodzi Wydział Lekar­ski

 

OPUS

prof. Woj­ciech Fen­dler (Zakład Bio­sta­ty­sty­ki i Medy­cy­ny Trans­la­cyj­nej)

Tytuł pro­jek­tu: Pre­dyk­cyj­ne Wła­ści­wo­ści Wol­no­krą­żą­cych MikroR­NA Pacjen­tów z Wyso­kim Rodzin­nym lub Gene­tycz­nym Ryzy­kiem Nowo­two­rów

Upo­śle­dze­nie napra­wy DNA poprzez szlak homo­lo­gicz­nej rekom­bi­na­cji (HR), naj­czę­ściej spo­wo­do­wa­ne muta­cja­mi genów BRCA1 lub BRCA2, skut­ku­je dra­ma­tycz­nym zwięk­sze­niem podat­no­ści na raka. Oso­by z defi­cy­tem HR feno­ty­po­wo nie róż­nią się od ogól­nej popu­la­cji i są w dużej mie­rze nie­roz­po­zna­wa­ne, ponie­waż obec­ne bada­nia gene­tycz­ne pole­ga­ją na kli­nicz­nie usta­no­wio­nym wyso­kim ryzy­ku. Jeże­li zakłó­co­na przez defi­cyt HR (HRD) wewnątrz­ko­mór­ko­wa sce­ne­ria trans­kryp­cyj­na jest odzwier­cie­dla­na przez miR­NA w suro­wi­cy, moż­na by ich użyć do iden­ty­fi­ka­cji osób z HRD.

Celem pro­jek­tu jest dostar­cze­nie narzę­dzi do pośred­niej iden­ty­fi­ka­cji ilo­ścio­wych mier­ni­ków sku­tecz­no­ści napra­wy uszko­dzeń DNA (DDR) na pozio­mie orga­ni­zmu, co będzie punk­tem wyj­ścia do stra­ty­fi­ka­cji ryzy­ka nowo­two­ro­we­go, far­ma­ko­ge­ne­tycz­ne­go lecze­nia i sper­so­na­li­zo­wa­nych stra­te­gii moni­to­ro­wa­nia dla osób z HRD lub poten­cjal­nie do moni­to­ro­wa­nia osób prze­trwa­łych raka. Pro­po­no­wa­ny fra­me­work opie­ra się na doświad­cze­niu i odkry­ciach nasze­go zespo­łu w zakre­sie bio­mar­ke­rów miR­NA i umoż­li­wi nam zde­fi­nio­wa­nie sygna­tu­ry eks­pre­sji miR­NA w suro­wi­cy dla haplo­in­su­fi­cjen­cji HR i, w kon­se­kwen­cji, innych szla­ków DDR, oraz okre­śle­nie poten­cja­łu miR­NA do dia­gno­zo­wa­nia nowo­two­rów zwią­za­nych z DDR.

Bada­nie reali­zo­wa­ne będzie przez Zakład Bio­sta­ty­sty­ki i Medy­cy­ny Trans­la­cyj­nej (Prof. Fen­dler), Bre­ast Unit Woje­wódz­kie­go Wie­lo­spe­cja­li­stycz­ne­go Cen­trum Onko­lo­gii i Trau­ma­to­lo­gii (Prof. Agniesz­ka Koła­ciń­ska-Wow) we współ­pra­cy z Depart­ment of Radia­tion Onco­lo­gy Dana-Far­ber Can­cer Insti­tu­te (prof. Dipan­jan Chow­dhu­ry).

 

---

 

prof. Agniesz­ka Pia­stow­ska-Cie­siel­ska (Zakład Hodow­li Komór­ko­wych i Ana­liz Geno­mo­wych, Zespół Labo­ra­to­riów BRa­In)

Tytuł pro­jek­tu: Nowe bio­po­li­me­ro­we nano­no­śni­ki radio­izo­to­pów do tera­no­sty­ki czer­nia­ka, otrzy­my­wa­ne za pomo­cą tech­ni­ki radia­cyj­nej

Zasto­so­wa­nie osią­gnieć nano­tech­no­lo­gii w onko­lo­gii sta­je się rze­czy­wi­sto­ścią, co wią­że się z nowy­mi nadzie­ja­mi dla pacjen­tów cier­pią­cych na cho­ro­by nowo­two­ro­we. W związ­ku z tym nadal ist­nie­je duże zapo­trze­bo­wa­nie na nowe nano­ma­te­ria­ły, któ­re będą w sta­nie dia­gno­zo­wać nowo­two­ry czy dostar­czać leki lub inne związ­ki bio­lo­gicz­nie czyn­ne dokład­nie w cho­re miej­sca w orga­ni­zmie, zmniej­sza­jąc w ten spo­sób szko­dli­we skut­ki ubocz­ne. Nadal jed­nak poja­wia­ją się nowe wyzwa­nia na dro­dze nano­le­ków mię­dzy labo­ra­to­rium a łóż­kiem pacjen­ta, dla­te­go w naszym pro­jek­cie chce­my pod­jąć się pró­by ich roz­wią­za­nia.

Jed­nym z naj­więk­szych pro­ble­mów jest to, że mimo znacz­nych nakła­dów finan­so­wych oraz cza­su poświę­co­ne­go na bada­nia, postęp w dzie­dzi­nie nano­on­ko­lo­gii jest nadal sto­sun­ko­wo powol­ny; znacz­na część wysił­ków i zaso­bów bada­czy kon­cen­tru­je się na opra­co­wy­wa­niu „od zera” zupeł­nie nowych, zaawan­so­wa­nych nano­ma­te­ria­łów, pod­czas gdy klu­czo­wym dla postę­pu aspek­tem jest wła­śnie pój­ście o krok dalej i roz­wi­ja­nie nano­sys­te­mu, któ­ry spraw­dzał­by się rów­nież z bio­lo­gicz­ne­go punk­tu widze­nia. W naszym pro­jek­cie chce­my więc stwo­rzyć uni­wer­sal­ną nano­plat­for­mę do dostar­cza­nia leków, któ­rą moż­na rela­tyw­nie łatwo dosto­so­wy­wać do kon­kret­nej potrze­by (tj. danej cho­ro­by lub spo­so­bu dzia­ła­nia — lecze­nia lub dia­gno­zo­wa­nia). W opar­ciu o opra­co­wa­ne uni­wer­sal­ne pro­to­ko­ły będzie­my mogli nasz nano­sys­tem wzbo­ga­cać o róż­ne leki lub terapeutyczne/diagnostyczne radio­izo­to­py i z wyko­rzy­sta­niem odpo­wied­nich „kotwic mole­ku­lar­nych” kie­ro­wać go spe­cy­ficz­nie do komó­rek róż­nych nowo­two­rów, takich jak np. czer­niak. Nasza plat­for­ma będzie opar­ta na funk­cjo­nal­nych nano­że­lach bio­po­li­me­ro­wych wytwa­rza­nych w przy­ja­znym dla śro­do­wi­ska pro­ce­sie, co odpo­wia­da na kolej­ne wyzwa­nie, przed któ­rym sto­imy – syn­te­za dosko­na­łe­go nano­ma­te­ria­łu musi być pro­sta i czy­sta. W naszym pro­jek­cie osią­gnie­my to dzię­ki wyko­rzy­sta­niu pro­mie­nio­wa­nia. Dotych­czas uda­ło nam się opra­co­wać uni­kal­ny jed­no­eta­po­wy pro­ces wytwa­rza­nia nano­no­śni­ków za pomo­cą wiąz­ki elek­tro­nów, któ­ry chce­my dalej badać. Zasto­so­wa­nie pro­mie­nio­wa­nia umoż­li­wia pro­wa­dze­nie syn­te­zy w wodzie, bez dodat­ku szko­dli­wych che­mi­ka­liów, któ­re zazwy­czaj są trud­ne do usu­nię­cia i łatwo mogą zanie­czy­ścić goto­wy pro­dukt. W ten spo­sób może­my upro­ścić nasz pro­ces, a tym samym spra­wić, że będzie czyst­szy, szyb­szy, mniej pra­co­chłon­ny, i w rezul­ta­cie tań­szy i przy­ja­zny dla śro­do­wi­ska.

Kolej­ną waż­ną kwe­stią, któ­ra czę­sto jest pomi­ja­na, gdyż zale­ży nam przede wszyst­kim na życiu pacjen­ta, jest los nano­sys­te­mów po wyko­na­niu swo­je­go zada­nia. Naj­ko­rzyst­niej było­by, gdy­by po zakoń­cze­niu lecze­nia nano­no­śnik mógł po pro­stu znik­nąć. Jest to w isto­cie moż­li­we – dzię­ki zasto­so­wa­niu bio­de­gra­do­wal­nych mate­ria­łów wyj­ścio­wych może­my zapro­jek­to­wać nano­ukła­dy, któ­re ule­gną degra­da­cji pozo­sta­wia­jąc po sobie jedy­nie pro­ste związ­ki orga­nicz­ne, takie jak np. czą­stecz­ki cukrów. W naszym pro­jek­cie wyko­rzy­sta­my syn­te­zę radia­cyj­ną nano­że­li na bazie poli­me­rów pocho­dze­nia natu­ral­ne­go (np. roślin­ne­go), któ­re są nie tyl­ko bio­kom­pa­ty­bil­ne, ale tak­że bio­de­gra­do­wal­ne. Przy­ja­zne dla śro­do­wi­ska podej­ście w połą­cze­niu z naj­no­wo­cze­śniej­szą tech­no­lo­gią może poło­żyć pod­wa­li­ny pod to, że pew­ne­go dnia napraw­dę coś zmie­ni­my dla pacjen­tów. Posze­rza­my wie­dzę na temat radia­cyj­nej obrób­ki poli­me­rów pocho­dze­nia natu­ral­ne­go i pro­mu­je­my ich zasto­so­wa­nia w nano­me­dy­cy­nie. Reali­zo­wa­ne w naszym pro­jek­cie idee są w zgo­dzie z Cela­mi Zrów­no­wa­żo­ne­go Roz­wo­ju Orga­ni­za­cji Naro­dów Zjed­no­czo­nych, któ­re są uzna­wa­ne i reali­zo­wa­ne na całym świe­cie.

 

---

 

PRELUDIUM 22

mgr Mar­ta Kozieł (Zespół Labo­ra­to­riów BRa­In)
Opie­kun nauko­wy: prof. Agniesz­ka Pia­stow­ska-Cie­siel­ska

Tytuł pro­jek­tu: Czy bis­fe­nol S i F są bez­piecz­ny­mi sub­sty­tu­ta­mi bis­fe­no­lu A w obli­czu zanie­czysz­cze­nia śro­do­wi­ska myko­tok­sy­na­mi estro­ge­no­wy­mi? 

Związ­ki endo­kryn­nie czyn­ne (EDC) to sub­stan­cje pocho­dze­nia egzo­gen­ne­go, któ­re wpły­wa­ją na gospo­dar­kę hor­mo­nal­ną zarów­no czło­wie­ka jak i zwie­rząt. Do gru­py tej zali­cza­ne są mię­dzy inny­mi myko­tok­sy­ny oraz orga­nicz­ne związ­ki che­micz­ne sto­so­wa­ne do pro­duk­cji two­rzyw sztucz­nych takie jak bis­fe­nol A (BPA). Cho­ciaż sto­so­wa­nie BPA zosta­ło ogra­ni­czo­ne, to w jego miej­sce wpro­wa­dzo­no pochod­ne o któ­rych bez­pie­czeń­stwie nadal nie­wie­le wie­my. Myko­tok­sy­ny są wtór­ny­mi meta­bo­li­ta­mi grzy­bów ple­śnio­wych, któ­rych obec­ność w żyw­no­ści jest kon­se­kwen­cją kon­ta­mi­na­cji plo­nów, w cza­sie wzro­stu roślin lub pod­czas nie­pra­wi­dło­we­go prze­cho­wy­wa­nia zbio­rów.

Głów­nym celem pro­jek­tu będzie oce­na wpły­wu pochod­nych BPA ‑bis­fe­no­lu S (BPS) i bis­fe­no­lu F (BPF), oraz myko­tok­syn estro­ge­no­wych na pro­li­fe­ra­cję i inwa­zyj­ność komó­rek raka jaj­ni­ka oraz endo­me­trium. Jak rów­nież okre­śle­nie roli kla­sycz­nych i nie­kla­sycz­nych recep­to­rów estro­ge­no­wych w tym pro­ce­sie.

 

 

 

---

 

lek. Arka­diusz Micha­lak (Cen­trum Wspar­cia Badań Kli­nicz­nych)
Opie­kun nauko­wy: prof. dr hab. Agniesz­ka Szad­kow­ska

Tytuł pro­jek­tu: Epi­ge­ne­tycz­ne mar­ke­ry destruk­cji reszt­ko­wej puli komó­rek beta po roz­po­zna­niu cukrzy­cy typu 1 i ich zwią­zek z cukrzy­co­wą kwa­si­cą keto­no­wą oraz czę­ścio­wą remi­sją kli­nicz­ną cho­ro­by.

Komór­ki beta w trzu­st­ce jako jedy­ne w orga­ni­zmie pro­du­ku­ją insu­li­nę, hor­mon klu­czo­wy dla meta­bo­li­zmu glu­ko­zy. Ich znisz­cze­nie w pro­ce­sie auto­im­mu­no­lo­gicz­nym pro­wa­dzi do powsta­nia bez­względ­ne­go nie­do­bo­ru insu­li­ny i roz­wo­ju cukrzy­cy typu 1, któ­ra doty­ka przede wszyst­kim dzie­ci i oso­by mło­de. Obec­nie wie­my, że roz­wój cukrzy­cy typu 1 to pro­ces trwa­ją­cy wie­le lat, jed­nak sła­bo pozna­ny ze wzglę­du na swój bez­ob­ja­wo­wy prze­bieg i brak metod bez­po­śred­niej obser­wa­cji znisz­cze­nia komó­rek beta. Ponad­to, wia­do­mo że więk­szość dzie­ci u któ­rych roz­po­zna­je­my cukrzy­cę posia­da wciąż nie­wiel­ką rezer­wę wła­snych, funk­cjo­nu­ją­cych komó­rek beta, któ­ra pozwa­la im na począt­ku cho­ro­by wejść w tzw. „czę­ścio­wą remi­sję kli­nicz­ną” lub „okres mie­sią­ca mio­do­we­go”, kie­dy kon­tro­la cho­ro­by jest znacz­nie łatwiej­sza.

W ramach gran­tu zba­da­my uży­tecz­ność wol­no­krą­żą­ce­go DNA w oso­czu jako mar­ke­ra znisz­cze­nia komó­rek beta — dzię­ki zasto­so­wa­niu tech­nik epi­ge­ne­tycz­nych, chce­my zna­leźć i wyróż­nić DNA pocho­dzą­ce bez­po­śred­nio ze znisz­czo­nych komó­rek beta. Następ­nie, oce­ni­my czy tak zmie­rzo­ne nasi­le­nie destruk­cji komó­rek beta róż­ni się mię­dzy dzieć­mi, u któ­rych roz­po­zna­niu cukrzy­cy typu 1 towa­rzy­szy kwa­si­ca keto­no­wa (bez­po­śred­ni stan zagro­że­nia życia i czyn­nik zmniej­sza­ją­cy szan­sę na osią­gnię­cie czę­ścio­wej remi­sji). Dodat­ko­wo, spraw­dzi­my czy ilość tego mar­ke­ra wią­że się z szan­są na osią­gnię­cie przez dziec­ko czę­ścio­wej remi­sji, dłu­go­ścią jej trwa­nia i utrzy­ma­niem reszt­ko­we­go wydzie­la­nia insu­li­ny. Jest to pierw­sze bada­nie pró­bu­ją­ce zasto­so­wać ten mar­ker do moni­to­ro­wa­nia nie­wiel­kiej puli komó­rek beta pozo­sta­łych po kli­nicz­nym roz­po­zna­niu cukrzy­cy, a tak­że okre­ślić bez­po­śred­ni bio­lo­gicz­ny zwią­zek mię­dzy wystą­pie­niem kwa­si­cy oraz dyna­mi­ką destruk­cji komó­rek beta.

 

---

 

lek. Alek­san­dra Oszer (Kli­ni­ka Pedia­trii, Onko­lo­gii i Hema­to­lo­gii)
Opie­kun nauko­wy: prof. dr hab. Woj­ciech Mły­nar­ski

Tytuł pro­jek­tu: Hete­ro­ge­nicz­ność komó­rek immu­no­kom­pe­tent­nych pod­czas immu­no­te­ra­pii chi­me­rycz­nym recep­to­rem anty­ge­no­wym lim­fo­cy­tów T (CAR‑T) CD19

Tera­pia CAR‑T CD19 (ang. Chi­me­ric anti­gen recep­tor (CAR) T‑cell the­ra­py) jest nową immu­no­te­ra­pią sto­so­wa­ną u pacjen­tów z ostrą bia­łacz­ką lim­fo­bla­stycz­ną (ang. Acu­te Lym­pho­bla­stic Leu­ke­mia – ALL) ze wzno­wą bądź pier­wot­ną opor­no­ścią na lecze­nie. W Pol­sce pierw­szy raz tera­pia zosta­ła zasto­so­wa­na w mar­cu 2020 r., a od wrze­śnia 2022 r. jest rów­nież refun­do­wa­na. W chwi­li obec­nej jedy­nym zare­je­stro­wa­nym pre­pa­ra­tem u dzie­ci jest Tisa­gen­lec­leu­cel (Kym­riah®). Po infu­zji leku dość czę­sto docho­dzi do cięż­kie­go powi­kła­nia pod posta­cią zespo­łu uwal­nia­nia cyto­kin (ang. Cyto­ki­ne rele­ase syn­dro­me (CRS)), wystę­pu­ją rów­nież powi­kła­nia neu­ro­lo­gicz­ne (ang. Immu­ne effec­tor cell-asso­cia­ted neu­ro­to­xi­ci­ty syn­dro­me (ICANS)) takie jak ence­fa­lo­pa­tia, splą­ta­nie czy stan maja­cze­nio­wy. Cał­ko­wi­ty wskaź­nik remi­sji w bada­niu reje­stra­cyj­nym Kym­riah® został osza­co­wa­ny na ponad 80%. Nie­ste­ty u pew­ne­go odset­ka pacjen­tów docho­dzi do wzno­wy, któ­ra poja­wia się w cią­gu pierw­szych mie­się­cy po infu­zji i kore­lu­je z wcze­sną utra­tą komó­rek CAR‑T.

W aktu­al­nym pro­jek­cie zamie­rza­my oce­nić zróż­ni­co­wa­nie oraz zmien­ność sub­po­pu­la­cji lim­fo­cy­tów w trak­cie tera­pii CAR‑T CD19 poprzez wyko­rzy­sta­nie naj­no­wo­cze­śniej­szej tech­ni­ki ana­li­tycz­nej, cyto­me­trii maso­wej (ang. cyto­me­try by Time-of-Fli­ght (CyTOF)). Celem pro­jek­tu jest zna­le­zie­nie związ­ku pomię­dzy zróż­ni­co­wa­niem sub­po­pu­la­cji lim­fo­cy­tów a dzia­ła­nia­mi nie­po­żą­da­ny­mi (CRS i ICANS) oraz zna­le­zie­nie immu­no­lo­gicz­nych czyn­ni­ków pre­dys­po­nu­ją­cych do wzno­wy po tej tera­pii.

 

---

 

lek. Agniesz­ka Paw­los (Kli­ni­ka Cho­rób Wewnętrz­nych i Far­ma­ko­lo­gii Kli­nicz­nej)
opie­kun nauko­wy: dr hab. n. med. Pau­li­na Gorze­lak-Pabiś

Tytul pro­jek­tu: Neu­ro­pro­tek­cyj­ne wła­ści­wo­ści SGLT2i: bez­po­śred­ni wpływ na uszko­dze­nia wywo­ła­ne amyloidem‑ß

Inhi­bi­to­ry SGLT2 (flo­zy­ny) są bez­piecz­ny­mi i powszech­nie sto­so­wa­ny­mi leka­mi, któ­re pier­wot­nie były wska­za­ne dla pacjen­tów z cukrzy­cą, ponie­waż ich mecha­nizm dzia­ła­nia opie­ra się na hamo­wa­niu wchła­nia­nia glu­ko­zy z moczu, co pro­wa­dzi do obni­że­nia jej pozio­mu we krwi. Jed­nak licz­ne efek­ty ple­jo­tro­po­we flo­zyn i korzy­ści obser­wo­wa­ne u pacjen­tów w tym reduk­cja zgo­nów z przy­czyn ser­co­wo-naczy­nio­wych, wystę­po­wa­ły nie­za­leż­nie od cukrzy­cy, co przy­czy­ni­ło się do znacz­nie szer­sze­go wyko­rzy­sta­nia tych leków w kar­dio­lo­gii i nefro­lo­gii. Poja­wia­ją­ce się w ostat­nim cza­sie wstęp­ne donie­sie­nia na temat neu­ro­pro­tek­cyj­nych wła­ści­wo­ści flo­zyn są obie­cu­ją­ce.
Celem pro­jek­tu jest zba­da­nie, czy naj­czę­ściej sto­so­wa­ne flo­zy­ny wyka­zu­ją dzia­ła­nie ochron­ne w zakre­sie neu­ro­pa­to­lo­gii zwią­za­nej z amyloidem‑β. Będzie­my ana­li­zo­wać bez­po­śred­ni wpływ inhi­bi­to­rów SGLT2 na komór­ki śród­błon­ka mózgo­we­go — klu­czo­wy ele­ment barie­ry krew-mózg, na stan zapal­ny komó­rek mikro­gle­ju wywo­ła­ny przez amyloid‑β oraz na bez­po­śred­ni neu­ro­tok­sycz­ny efekt spo­wo­do­wa­ny przez Aβ.

Reali­za­cja pro­jek­tu umoż­li­wi lep­sze pozna­nie ple­jo­tro­po­wych mecha­ni­zmów dzia­ła­nia flo­zyn, a tak­że dostar­czy wstęp­nych infor­ma­cji do iden­ty­fi­ka­cji nowej gru­py pacjen­tów, któ­ra poten­cjal­nie mogła­by sko­rzy­stać z tera­pii tymi leka­mi.

 

---

 

Szy­mon Tur­kie­wicz
Opie­kun nauko­wy: dr Aga­ta Gabry­el­ska

Tytuł pro­jek­tu: Wpływ sta­nu zapal­ne­go zależ­ne­go od NF kap­pa beta indu­ko­wa­ne­go stre­sem oksy­da­cyj­nym na sta­rze­nie się komó­rek u pacjen­tów z obtu­ra­cyj­nym bez­de­chem sen­nym

Obtu­ra­cyj­ny bez­dech sen­ny (OBS) jest cho­ro­bą prze­wle­kłą, pole­ga­ją­cą na wystę­po­wa­niu pod­czas snu licz­nych przerw i spły­ceń w odde­chu, któ­re skut­ku­ją powsta­niem pato­fi­zjo­lo­gicz­ne­go sta­nu jakim jest nie­do­tle­nie­nie. Pacjen­ta z OBS cha­rak­te­ry­zu­je obni­żo­na jakość snu i nad­mier­na sen­ność dzien­na, spo­wo­do­wa­na licz­ny­mi wybu­dze­nia­mi i frag­men­ta­cją snu. OBS jest pro­blem zdro­wot­nym na całym świe­cie, doty­ka­ją­cym bli­sko 25% ogól­nej popu­la­cji. Ponad­to jest czyn­ni­kiem ryzy­ka roz­wo­ju wie­lu cho­rób i zabu­rzeń (tj. nad­ci­śnie­nie, zwięk­szo­ne ryzy­ko incy­den­tów ser­co­wo-naczy­nio­wych, zabu­rze­nia funk­cji poznaw­czych, czy orga­nicz­ne zmia­ny w mózgu powo­du­ją­ce otę­pie­nie), dla­te­go tak waż­ne jest pozna­wa­nie pro­ce­sów pato­fi­zjo­lo­gicz­nych w OBS i poszu­ki­wa­nie mar­ke­rów ryzy­ka roz­wo­ju cho­rób towa­rzy­szą­cych. Prze­ry­wa­ne nie­do­tle­nie­nie gene­ru­je znacz­ne ilo­ści reak­tyw­nych form tle­nu (RFT), któ­re uszka­dza­ją wszel­kie struk­tu­ry komór­ko­we, m.in. biał­ka, mate­riał gene­tycz­ny czy lipi­dy. Efek­tem tego jest mię­dzy inny­mi uszko­dze­nie DNA komó­rek, tym samym jego koń­ców, czy­li tzw. telo­me­rów, któ­re sta­no­wią mar­ker sta­rze­nia komór­ko­we­go. Nasi­le­nie zmian oksy­da­cyj­nych powo­du­je ich szyb­sze skra­ca­nie, któ­re w pra­wi­dło­wym tem­pie jest zja­wi­skiem fizjo­lo­gicz­nym i obser­wo­wa­ne jest w komór­kach wraz z wie­kiem. Dodat­ko­wo uszko­dze­nia te powo­du­ją nasi­le­nie sta­nu zapal­ne­go, któ­ry poprzez akty­wa­cję szla­ku zwią­za­ne­go z czyn­ni­kiem jądro­wym kb (NF-kb), powo­du­je eks­pre­sję wie­lu czyn­ni­ków pro­za­pal­nych. Nie­ste­ty ich dłu­go­trwa­łe dzia­ła­nie nasi­la stres oksy­da­cyj­ny i stan zapal­ny, przez co two­rzy się tzw. pętla sprzę­że­nia zwrot­ne­go, skut­ku­ją­ca nasi­le­niem wyżej opi­sa­nych zmian. Do tej pory wie­le badań potwier­dza, że pacjen­ci z OBS cha­rak­te­ry­zu­ją się krót­szy­mi telo­me­ra­mi. Co wię­cej część znaj­du­je związ­ki z róż­ny­mi cho­ro­ba­mi towa­rzy­szą­cy­mi OBS. W związ­ku z tym mecha­nizm skra­ca­nia telo­me­rów w OBS powi­nien być bar­dziej zgłę­bio­ny. Zna­jo­mość dokład­nych szla­ków sygna­ło­wych pozwo­li w przy­szło­ści roz­bu­do­wy­wać bada­nia i moż­li­we, że w przy­szło­ści będzie moż­na zna­leźć mar­ker zwią­za­ny z więk­szym ryzy­kiem roz­wo­ju okre­ślo­nych zabu­rzeń zwią­za­nych z OSA. Dzię­ki temu będzie moż­na odpo­wied­nio szyb­ko prze­wi­dzieć postęp cho­ro­by, odpo­wied­nio zare­ago­wać i wpro­wa­dzić wła­ści­we dzia­ła­nia pre­wen­cyj­ne.