Poz­nal­iśmy lau­re­atów konkursów OPUS 25 i PRELUDIUM 22 finan­sowanych przez Nar­o­dowe Cen­trum Nau­ki. Wśród nagrod­zonych badaczy znalazło się sied­mioro przed­staw­icieli Uni­w­er­syte­tu Medy­cznego w Łodzi.

Serdecznie grat­u­lu­je­my!

Konkursy OPUS i PRELUDIUM to doskonale znane wśród naukow­ców w Polsce konkursy NCN, umożli­wia­jące real­iza­cję badań pod­sta­wowych w pol­s­kich jed­nos­tkach. Granty OPUS umożli­wia­ją real­iza­cję kilkulet­nich złożonych pro­jek­tów, zbu­dowanie dużych zespołów naukowych, wyko­rzys­tanie wiel­kich między­nar­o­dowych urządzeń badaw­czych oraz współpracę z part­nera­mi zagraniczny­mi, a to wszys­tko nieza­leżnie od eta­pu kari­ery naukowej, na jakim zna­j­du­je się kierown­ik pro­jek­tu. PRELUDIUM to unika­towy konkurs, który umożli­wia badac­zom na bard­zo wczes­nym etapie kari­ery, bo jeszcze przed dok­toratem, naby­cie pier­wszego doświad­czenia w real­iza­cji pro­jek­tów badaw­czych trwa­ją­cych nawet trzy lata.

L.P.	Kierown­ik Pro­jek­tu	Tytuł pro­jek­tu	Nazwa konkur­su	Pan­el	Kwo­ta	Wniosko­daw­ca
1.	prof. dr hab. Woj­ciech Fendler	Predyk­cyjne Właś­ci­woś­ci Wol­nokrążą­cych MikroR­NA Pac­jen­tów z Wysokim Rodzin­nym lub Gene­ty­cznym Ryzykiem Nowot­worów	OPUS 25	NZ5	2 976 800 zł	Uni­w­er­sytet Medy­czny w Łodzi Wydzi­ał Lekars­ki
2.	prof. dr hab. inż. Piotr Krzysztof Ulańs­ki z  Politech­ni­ki Łódzkiej   Wykon­aw­ca po stron­ie UMED: prof. dr hab. Agniesz­ka Pias­tows­ka-Ciesiel­s­ka	Nowe biopolimerowe nanonośni­ki radioizo­topów do ter­a­nos­ty­ki czer­ni­a­ka, otrzymy­wane za pomocą tech­ni­ki radi­a­cyjnej	OPUS 25	ST5	2 347 806 zł dla całego pro­jek­tu   Dla UMED: 723 238 zł	Gru­pa pod­miotów Lid­er: Politech­ni­ka Łódz­ka Part­nerzy: Uni­w­er­sytet Medy­czny w Łodzi Nar­o­dowe Cen­trum Badań Jądrowych
3.	mgr Mar­ta Justy­na Kozieł   Opiekun naukowy: prof. Agniesz­ka Pias­tows­ka-Ciesiel­s­ka	Czy bis­fenol S i F są bez­pieczny­mi sub­sty­tu­ta­mi bis­fenolu A w obliczu zanieczyszczenia środowiska myko­toksy­na­mi estrogenowy­mi?	PRELUDIUM 22	NZ7	210 000 zł	Uni­w­er­sytet Medy­czny w Łodzi Wydzi­ał Lekars­ki
4.	lek. Arka­diusz Mar­iusz Micha­lak   Opiekun naukowy: prof. dr hab. Agniesz­ka Szad­kows­ka	Epi­gene­ty­czne mark­ery destrukcji resztkowej puli komórek beta po rozpoz­na­niu cukrzy­cy typu 1 i ich związek z cukrzy­cową kwa­sicą ketonową oraz częś­ciową remisją klin­iczną choro­by.	PRELUDIUM 22	NZ5	209 999 zł	Uni­w­er­sytet Medy­czny w Łodzi Wydzi­ał Lekars­ki
5.	lek. Alek­san­dra Maria Osz­er   Opiekun naukowy: prof. dr hab. Woj­ciech Mły­nars­ki	Het­ero­geniczność komórek immunokom­pe­tent­nych pod­czas immunoter­apii chimerycznym recep­torem antygenowym lim­fo­cytów T (CAR‑T) CD19.	PRELUDIUM 22	NZ6	209 680 zł	Uni­w­er­sytet Medy­czny w Łodzi Wydzi­ał Lekars­ki
6.	lek. Agniesz­ka Paw­los   Opiekun naukowy: dr hab. Pauli­na Gorze­lak-Pabiś	Neu­ro­pro­tek­cyjne właś­ci­woś­ci SGLT2i: bezpośred­ni wpływ na uszkodzenia wywołane amyloidem‑β	PRELUDIUM 22	NZ7	208 844 zł	Uni­w­er­sytet Medy­czny w Łodzi Wydzi­ał Lekars­ki
7.	Szy­mon Jan Turkiewicz   Opiekun naukowy: dr Aga­ta Gabryel­s­ka	Wpływ stanu zapal­nego zależnego od NF kap­pa beta indukowanego stre­sem oksy­da­cyjnym na starze­nie się komórek u pac­jen­tów z obtu­ra­cyjnym bezdechem sen­nym	PRELUDIUM 22	NZ5	210 000 zł	Uni­w­er­sytet Medy­czny w Łodzi Wydzi­ał Lekars­ki

 

OPUS

prof. Woj­ciech Fendler (Zakład Biostatysty­ki i Medy­cyny Transla­cyjnej)

Tytuł pro­jek­tu: Predyk­cyjne Właś­ci­woś­ci Wol­nokrążą­cych MikroR­NA Pac­jen­tów z Wysokim Rodzin­nym lub Gene­ty­cznym Ryzykiem Nowot­worów

Upośledze­nie naprawy DNA poprzez szlak homo­log­icznej rekom­bi­nacji (HR), najczęś­ciej spowodowane mutac­ja­mi genów BRCA1 lub BRCA2, skutku­je dra­maty­cznym zwięk­sze­niem podat­noś­ci na raka. Oso­by z defi­cytem HR feno­ty­powo nie różnią się od ogól­nej pop­u­lacji i są w dużej mierze nierozpoz­nawane, ponieważ obec­ne bada­nia gene­ty­czne pole­ga­ją na klin­icznie ustanowionym wysokim ryzyku. Jeżeli zakłó­cona przez defi­cyt HR (HRD) wewnątrzkomórkowa scene­r­ia tran­skryp­cyj­na jest odzwier­cied­lana przez miR­NA w surow­icy, moż­na by ich użyć do iden­ty­fikacji osób z HRD.

Celem pro­jek­tu jest dostar­cze­nie narzędzi do pośred­niej iden­ty­fikacji iloś­ciowych mierników skutecznoś­ci naprawy uszkodzeń DNA (DDR) na poziomie orga­niz­mu, co będzie punk­tem wyjś­cia do straty­fikacji ryzy­ka nowot­worowego, far­mako­gene­ty­cznego leczenia i sper­son­al­i­zowanych strate­gii mon­i­torowa­nia dla osób z HRD lub potenc­jal­nie do mon­i­torowa­nia osób przetr­wałych raka. Pro­ponowany frame­work opiera się na doświad­cze­niu i odkryci­ach naszego zespołu w zakre­sie bio­mark­erów miR­NA i umożli­wi nam zdefin­iowanie syg­natu­ry ekspresji miR­NA w surow­icy dla hap­loin­su­fic­jencji HR i, w kon­sek­wencji, innych szlaków DDR, oraz określe­nie potenc­jału miR­NA do diag­no­zowa­nia nowot­worów związanych z DDR.

Badanie real­i­zowane będzie przez Zakład Biostatysty­ki i Medy­cyny Transla­cyjnej (Prof. Fendler), Breast Unit Wojew­ódzkiego Wielospec­jal­isty­cznego Cen­trum Onkologii i Trau­ma­tologii (Prof. Agniesz­ka Kołacińs­ka-Wow) we współpra­cy z Depart­ment of Radi­a­tion Oncol­o­gy Dana-Far­ber Can­cer Insti­tute (prof. Dipan­jan Chowd­hury).

 

---

 

prof. Agniesz­ka Pias­tows­ka-Ciesiel­s­ka (Zakład Hodowli Komórkowych i Anal­iz Genomowych, Zespół Lab­o­ra­toriów BRaIn)

Tytuł pro­jek­tu: Nowe biopolimerowe nanonośni­ki radioizo­topów do ter­a­nos­ty­ki czer­ni­a­ka, otrzymy­wane za pomocą tech­ni­ki radi­a­cyjnej

Zas­tosowanie osiąg­nieć nan­otech­nologii w onkologii sta­je się rzeczy­wis­toś­cią, co wiąże się z nowy­mi nadzie­ja­mi dla pac­jen­tów cier­pią­cych na choro­by nowot­worowe. W związku z tym nadal ist­nieje duże zapotrze­bowanie na nowe nano­ma­te­ri­ały, które będą w stanie diag­no­zować nowot­wory czy dostar­czać leki lub inne związ­ki bio­log­icznie czynne dokład­nie w chore miejs­ca w orga­nizmie, zmniejsza­jąc w ten sposób szkodli­we skut­ki uboczne. Nadal jed­nak pojaw­ia­ją się nowe wyzwa­nia na drodze nanoleków między lab­o­ra­to­ri­um a łóżkiem pac­jen­ta, dlat­ego w naszym pro­jek­cie chce­my pod­jąć się pró­by ich rozwiąza­nia.

Jed­nym z najwięk­szych prob­lemów jest to, że mimo znacznych nakładów finan­sowych oraz cza­su poświę­conego na bada­nia, postęp w dziedzinie nanoonkologii jest nadal sto­sunkowo powol­ny; znacz­na część wysiłków i zasobów badaczy kon­cen­tru­je się na opra­cowywa­niu „od zera” zupełnie nowych, zaawan­sowanych nano­ma­te­ri­ałów, pod­czas gdy kluc­zowym dla postępu aspek­tem jest właśnie pójś­cie o krok dalej i rozwi­janie nanosys­te­mu, który sprawdza­ł­by się również z bio­log­icznego punk­tu widzenia. W naszym pro­jek­cie chce­my więc stworzyć uni­w­er­sal­ną nanoplat­for­mę do dostar­cza­nia leków, którą moż­na relaty­wnie łat­wo dos­tosowywać do konkret­nej potrze­by (tj. danej choro­by lub sposobu dzi­ała­nia — leczenia lub diag­no­zowa­nia). W opar­ciu o opra­cow­ane uni­w­er­salne pro­tokoły będziemy mogli nasz nanosys­tem wzbo­ga­cać o różne leki lub terapeutyczne/diagnostyczne radioizo­topy i z wyko­rzys­taniem odpowied­nich „kotwic moleku­larnych” kierować go specy­ficznie do komórek różnych nowot­worów, takich jak np. czer­ni­ak. Nasza plat­for­ma będzie opar­ta na funkcjon­al­nych nanożelach biopolimerowych wyt­warzanych w przy­jaznym dla środowiska pro­ce­sie, co odpowia­da na kole­jne wyzwanie, przed którym stoimy – syn­teza doskon­ałego nano­ma­te­ri­ału musi być pros­ta i czys­ta. W naszym pro­jek­cie osiąg­niemy to dzię­ki wyko­rzys­ta­niu promieniowa­nia. Doty­chczas udało nam się opra­cow­ać unikalny jed­noetapowy pro­ces wyt­warza­nia nanonośników za pomocą wiąz­ki elek­tronów, który chce­my dalej badać. Zas­tosowanie promieniowa­nia umożli­wia prowadze­nie syn­tezy w wodzie, bez dodatku szkodli­wych chemikaliów, które zazwyczaj są trudne do usunię­cia i łat­wo mogą zanieczyś­cić gotowy pro­dukt. W ten sposób może­my uproś­cić nasz pro­ces, a tym samym spraw­ić, że będzie czyst­szy, szyb­szy, mniej pra­cochłon­ny, i w rezulta­cie tańszy i przy­jazny dla środowiska.

Kole­jną ważną kwest­ią, która częs­to jest pomi­jana, gdyż zależy nam przede wszys­tkim na życiu pac­jen­ta, jest los nanosys­temów po wyko­na­niu swo­jego zada­nia. Najko­rzyst­niej było­by, gdy­by po zakończe­niu leczenia nanonośnik mógł po pros­tu zniknąć. Jest to w isto­cie możli­we – dzię­ki zas­tosowa­niu biode­grad­owal­nych mate­ri­ałów wyjś­ciowych może­my zapro­jek­tować nanoukłady, które uleg­ną degradacji pozostaw­ia­jąc po sobie jedynie proste związ­ki organ­iczne, takie jak np. cząstecz­ki cukrów. W naszym pro­jek­cie wyko­rzys­tamy syn­tezę radi­a­cyjną nanożeli na bazie polimerów pochodzenia nat­u­ral­nego (np. roślin­nego), które są nie tylko biokom­paty­bilne, ale także biode­grad­owalne. Przy­jazne dla środowiska pode­jś­cie w połącze­niu z najnowocześniejszą tech­nologią może położyć pod­waliny pod to, że pewnego dnia naprawdę coś zmien­imy dla pac­jen­tów. Posz­erza­my wiedzę na tem­at radi­a­cyjnej obrób­ki polimerów pochodzenia nat­u­ral­nego i pro­mu­je­my ich zas­tosowa­nia w nanom­e­dy­cynie. Real­i­zowane w naszym pro­jek­cie idee są w zgodzie z Cela­mi Zrównoważonego Roz­wo­ju Orga­ni­za­cji Nar­o­dów Zjed­noc­zonych, które są uznawane i real­i­zowane na całym świecie.

 

---

 

PRELUDIUM 22

mgr Mar­ta Kozieł (Zespół Lab­o­ra­toriów BRaIn)
Opiekun naukowy: prof. Agniesz­ka Pias­tows­ka-Ciesiel­s­ka

Tytuł pro­jek­tu: Czy bis­fenol S i F są bez­pieczny­mi sub­sty­tu­ta­mi bis­fenolu A w obliczu zanieczyszczenia środowiska myko­toksy­na­mi estrogenowy­mi? 

Związ­ki endokryn­nie czynne (EDC) to sub­stanc­je pochodzenia egzo­gen­nego, które wpły­wa­ją na gospo­darkę hor­mon­al­ną zarówno człowieka jak i zwierząt. Do grupy tej zal­iczane są między inny­mi myko­toksyny oraz organ­iczne związ­ki chemiczne stosowane do pro­dukcji tworzyw sztucznych takie jak bis­fenol A (BPA). Cho­ci­aż stosowanie BPA zostało ogranic­zone, to w jego miejsce wprowad­zono pochodne o których bez­pieczeńst­wie nadal niewiele wiemy. Myko­toksyny są wtórny­mi metaboli­ta­mi grzy­bów pleśniowych, których obec­ność w żywnoś­ci jest kon­sek­wencją kon­t­a­m­i­nacji plonów, w cza­sie wzros­tu roślin lub pod­czas niepraw­idłowego prze­chowywa­nia zbiorów.

Głównym celem pro­jek­tu będzie oce­na wpły­wu pochod­nych BPA ‑bis­fenolu S (BPS) i bis­fenolu F (BPF), oraz myko­toksyn estrogenowych na pro­lif­er­ację i inwazyjność komórek raka jajni­ka oraz endometri­um. Jak również określe­nie roli klasy­cznych i nieklasy­cznych recep­torów estrogenowych w tym pro­ce­sie.

 

 

 

---

 

lek. Arka­diusz Micha­lak (Cen­trum Wspar­cia Badań Klin­icznych)
Opiekun naukowy: prof. dr hab. Agniesz­ka Szad­kows­ka

Tytuł pro­jek­tu: Epi­gene­ty­czne mark­ery destrukcji resztkowej puli komórek beta po rozpoz­na­niu cukrzy­cy typu 1 i ich związek z cukrzy­cową kwa­sicą ketonową oraz częś­ciową remisją klin­iczną choro­by.

Komór­ki beta w trzustce jako jedyne w orga­nizmie pro­duku­ją insulinę, hor­mon kluc­zowy dla metab­o­liz­mu glukozy. Ich zniszcze­nie w pro­ce­sie autoim­muno­log­icznym prowadzi do pow­sta­nia bezwzględ­nego niedoboru insuliny i roz­wo­ju cukrzy­cy typu 1, która doty­ka przede wszys­tkim dzieci i oso­by młode. Obec­nie wiemy, że rozwój cukrzy­cy typu 1 to pro­ces trwa­ją­cy wiele lat, jed­nak słabo poz­nany ze wzglę­du na swój bezob­ja­wowy prze­bieg i brak metod bezpośred­niej obserwacji zniszczenia komórek beta. Pon­ad­to, wiado­mo że więk­szość dzieci u których rozpoz­na­je­my cukrzy­cę posi­a­da wciąż niewielką rez­er­wę włas­nych, funkcjonu­ją­cych komórek beta, która pozwala im na początku choro­by wejść w tzw. „częś­ciową remisję klin­iczną” lub „okres miesią­ca miodowego”, kiedy kon­tro­la choro­by jest znacznie łatwiejsza.

W ramach grantu zbadamy użyteczność wol­nokrążącego DNA w osoczu jako mark­era zniszczenia komórek beta — dzię­ki zas­tosowa­niu tech­nik epi­gene­ty­cznych, chce­my znaleźć i wyróżnić DNA pochodzące bezpośred­nio ze zniszc­zonych komórek beta. Następ­nie, ocen­imy czy tak zmier­zone nasile­nie destrukcji komórek beta różni się między dzieć­mi, u których rozpoz­na­niu cukrzy­cy typu 1 towarzyszy kwa­si­ca ketonowa (bezpośred­ni stan zagroże­nia życia i czyn­nik zmniejsza­ją­cy szan­sę na osiąg­nię­cie częś­ciowej remisji). Dodatkowo, sprawdz­imy czy ilość tego mark­era wiąże się z szan­są na osiąg­nię­cie przez dziecko częś­ciowej remisji, dłu­goś­cią jej trwa­nia i utrzy­maniem resztkowego wydziela­nia insuliny. Jest to pier­wsze badanie próbu­jące zas­tosować ten mark­er do mon­i­torowa­nia niewielkiej puli komórek beta pozostałych po klin­icznym rozpoz­na­niu cukrzy­cy, a także określić bezpośred­ni bio­log­iczny związek między wys­tąpi­e­niem kwa­si­cy oraz dynamiką destrukcji komórek beta.

 

---

 

lek. Alek­san­dra Osz­er (Klini­ka Pedi­atrii, Onkologii i Hema­tologii)
Opiekun naukowy: prof. dr hab. Woj­ciech Mły­nars­ki

Tytuł pro­jek­tu: Het­ero­geniczność komórek immunokom­pe­tent­nych pod­czas immunoter­apii chimerycznym recep­torem antygenowym lim­fo­cytów T (CAR‑T) CD19

Ter­apia CAR‑T CD19 (ang. Chimeric anti­gen recep­tor (CAR) T‑cell ther­a­py) jest nową immunoter­apią stosowaną u pac­jen­tów z ostrą białaczką lim­foblasty­czną (ang. Acute Lym­phoblas­tic Leukemia – ALL) ze wznową bądź pier­wot­ną opornoś­cią na lecze­nie. W Polsce pier­wszy raz ter­apia została zas­tosowana w mar­cu 2020 r., a od wrześ­nia 2022 r. jest również refun­dowana. W chwili obec­nej jedynym zare­je­strowanym preparatem u dzieci jest Tis­agen­le­cleu­cel (Kym­ri­ah®). Po infuzji leku dość częs­to dochodzi do ciężkiego powikła­nia pod postacią zespołu uwal­ni­a­nia cytokin (ang. Cytokine release syn­drome (CRS)), wys­tępu­ją również powikła­nia neu­ro­log­iczne (ang. Immune effec­tor cell-asso­ci­at­ed neu­ro­tox­i­c­i­ty syn­drome (ICANS)) takie jak ence­falopa­tia, splą­tanie czy stan majaczeniowy. Całkow­ity wskaźnik remisji w bada­niu rejes­tra­cyjnym Kym­ri­ah® został osza­cow­any na pon­ad 80%. Nieste­ty u pewnego odset­ka pac­jen­tów dochodzi do wznowy, która pojaw­ia się w ciągu pier­wszych miesię­cy po infuzji i kore­lu­je z wczes­ną utratą komórek CAR‑T.

W aktu­al­nym pro­jek­cie zamierza­my ocenić zróżni­cow­anie oraz zmi­en­ność sub­pop­u­lacji lim­fo­cytów w trak­cie ter­apii CAR‑T CD19 poprzez wyko­rzys­tanie najnowocześniejszej tech­ni­ki anal­i­ty­cznej, cytometrii masowej (ang. cytom­e­try by Time-of-Flight (CyTOF)). Celem pro­jek­tu jest znalezie­nie związku pomiędzy zróżni­cow­aniem sub­pop­u­lacji lim­fo­cytów a dzi­ała­ni­a­mi niepożą­dany­mi (CRS i ICANS) oraz znalezie­nie immuno­log­icznych czyn­ników predys­ponu­ją­cych do wznowy po tej ter­apii.

 

---

 

lek. Agniesz­ka Paw­los (Klini­ka Chorób Wewnętrznych i Far­makologii Klin­icznej)
opiekun naukowy: dr hab. n. med. Pauli­na Gorze­lak-Pabiś

Tytul pro­jek­tu: Neu­ro­pro­tek­cyjne właś­ci­woś­ci SGLT2i: bezpośred­ni wpływ na uszkodzenia wywołane amyloidem‑ß

Inhibito­ry SGLT2 (flozyny) są bez­pieczny­mi i powszech­nie stosowany­mi leka­mi, które pier­wot­nie były wskazane dla pac­jen­tów z cukrzy­cą, ponieważ ich mech­a­nizm dzi­ała­nia opiera się na hamowa­niu wchła­ni­a­nia glukozy z moczu, co prowadzi do obniże­nia jej poziomu we krwi. Jed­nak liczne efek­ty ple­jotropowe flozyn i korzyś­ci obser­wowane u pac­jen­tów w tym redukc­ja zgonów z przy­czyn ser­cowo-naczyniowych, wys­tępowały nieza­leżnie od cukrzy­cy, co przy­czyniło się do znacznie szer­szego wyko­rzys­ta­nia tych leków w kar­di­ologii i nefrol­ogii. Pojaw­ia­jące się w ostat­nim cza­sie wstęp­ne doniesienia na tem­at neu­ro­pro­tek­cyjnych właś­ci­woś­ci flozyn są obiecu­jące.
Celem pro­jek­tu jest zbadanie, czy najczęś­ciej stosowane flozyny wykazu­ją dzi­ałanie ochronne w zakre­sie neu­ropa­tologii związanej z amyloidem‑β. Będziemy anal­i­zować bezpośred­ni wpływ inhibitorów SGLT2 na komór­ki śród­błon­ka móz­gowego — kluc­zowy ele­ment bari­ery krew-mózg, na stan zapal­ny komórek mikrogle­ju wywołany przez amyloid‑β oraz na bezpośred­ni neu­ro­toksy­czny efekt spowodowany przez Aβ.

Real­iza­c­ja pro­jek­tu umożli­wi lep­sze poz­nanie ple­jotropowych mech­a­nizmów dzi­ała­nia flozyn, a także dostar­czy wstęp­nych infor­ma­cji do iden­ty­fikacji nowej grupy pac­jen­tów, która potenc­jal­nie mogła­by sko­rzys­tać z ter­apii tymi leka­mi.

 

---

 

Szy­mon Turkiewicz
Opiekun naukowy: dr Aga­ta Gabryel­s­ka

Tytuł pro­jek­tu: Wpływ stanu zapal­nego zależnego od NF kap­pa beta indukowanego stre­sem oksy­da­cyjnym na starze­nie się komórek u pac­jen­tów z obtu­ra­cyjnym bezdechem sen­nym

Obtu­ra­cyjny bezdech sen­ny (OBS) jest chorobą przewlekłą, pole­ga­jącą na wys­tępowa­niu pod­czas snu licznych prz­erw i spłyceń w odd­echu, które skutku­ją pow­staniem patofizjo­log­icznego stanu jakim jest niedotle­nie­nie. Pac­jen­ta z OBS charak­teryzu­je obniżona jakość snu i nad­mier­na sen­ność dzi­en­na, spowodowana liczny­mi wybudzeni­a­mi i frag­men­tacją snu. OBS jest prob­lem zdrowot­nym na całym świecie, dotyka­ją­cym blisko 25% ogól­nej pop­u­lacji. Pon­ad­to jest czyn­nikiem ryzy­ka roz­wo­ju wielu chorób i zaburzeń (tj. nad­ciśnie­nie, zwięk­szone ryzyko incy­den­tów ser­cowo-naczyniowych, zaburzenia funkcji poz­naw­czych, czy organ­iczne zmi­any w mózgu powodu­jące otępi­e­nie), dlat­ego tak ważne jest poz­nawanie pro­cesów patofizjo­log­icznych w OBS i poszuki­wanie mark­erów ryzy­ka roz­wo­ju chorób towarzyszą­cych. Prz­ery­wane niedotle­nie­nie generu­je znaczne iloś­ci reak­ty­wnych form tlenu (RFT), które uszkadza­ją wszelkie struk­tu­ry komórkowe, m.in. biał­ka, mate­ri­ał gene­ty­czny czy lipidy. Efek­tem tego jest między inny­mi uszkodze­nie DNA komórek, tym samym jego końców, czyli tzw. telom­erów, które stanow­ią mark­er starzenia komórkowego. Nasile­nie zmi­an oksy­da­cyjnych powodu­je ich szyb­sze skra­canie, które w praw­idłowym tem­pie jest zjawiskiem fizjo­log­icznym i obser­wowane jest w komórkach wraz z wiekiem. Dodatkowo uszkodzenia te powodu­ją nasile­nie stanu zapal­nego, który poprzez aktywację szlaku związanego z czyn­nikiem jądrowym kb (NF-kb), powodu­je ekspresję wielu czyn­ników proza­pal­nych. Nieste­ty ich dłu­gotr­wałe dzi­ałanie nasi­la stres oksy­da­cyjny i stan zapal­ny, przez co tworzy się tzw. pęt­la sprzęże­nia zwrot­nego, skutku­ją­ca nasile­niem wyżej opisanych zmi­an. Do tej pory wiele badań potwierdza, że pac­jen­ci z OBS charak­teryzu­ją się krót­szy­mi telom­era­mi. Co więcej część zna­j­du­je związ­ki z różny­mi choroba­mi towarzyszą­cy­mi OBS. W związku z tym mech­a­nizm skra­ca­nia telom­erów w OBS powinien być bardziej zgłębiony. Zna­jo­mość dokład­nych szlaków syg­nałowych poz­woli w przyszłoś­ci rozbu­dowywać bada­nia i możli­we, że w przyszłoś­ci będzie moż­na znaleźć mark­er związany z więk­szym ryzykiem roz­wo­ju określonych zaburzeń związanych z OSA. Dzię­ki temu będzie moż­na odpowied­nio szy­bko przewidzieć postęp choro­by, odpowied­nio zareagować i wprowadz­ić właś­ci­we dzi­ała­nia prewen­cyjne.