Pozna­li­śmy lau­re­atów kon­kur­sów Naro­do­we­go Cen­trum Nauki – Pre­lu­dium 20 i Opus 21. Dofi­nan­so­wa­nie otrzy­ma­ło 7 pro­jek­tów autor­stwa naukow­ców Uni­wer­sy­te­tu Medycz­ne­go w Łodzi.

Ser­decz­nie gra­tu­lu­je­my!

L.P.	Kie­row­nik Pro­jek­tu	Tytuł pro­jek­tu	Nazwa kon­kur­su	Kwo­ta	Okres reali­za­cji (ilość mie­się­cy)	Wydział
1.	mgr Mał­go­rza­ta Znyk opie­kun: prof. Doro­ta Kale­ta	Uży­wa­nie tyto­niu pod­grze­wa­ne­go a stan zdro­wia mło­dych osób w Pol­sce	PRELUDIUM 20	208 818,00 zł	36	Wydział Nauk o Zdro­wiu
2.	mgr Kin­ga Urba­nek opie­kun: prof. Agniesz­ka Pia­stow­ska-Cie­siel­ska	Estro­ge­no­we myko­tok­sy­ny (ZEA, α ‑ZOL) a pro­gre­sja guza – model oty­ło­ści i raka pier­si in vitro	PRELUDIUM 20	210 000,00 zł	36	Wydział Lekar­ski
3.	mgr Mate­usz Gaw­ry­siak opie­kun: dr hab. Maciej Cha­łu­biń­ski, prof. UM	Rola rino­wi­ru­sa w ogra­ni­cze­niu zaka­że­nia ludz­kie­go śród­błon­ka naczyń płuc­nych nisko­pa­to­gen­nym koro­na­wi­ru­sem w immu­no­pa­to­lo­gii wiru­so­wych infek­cji dróg odde­cho­wych	PRELUDIUM 20	139 995,00 zł	24	Wydział Lekar­ski
4.	mgr Żane­ta Kału­ziń­ska opie­kun: dr hab. Elż­bie­ta Płu­cien­nik, prof. UM	Gen WWOX jako modu­la­tor struk­tu­ry i funk­cji cytosz­kie­le­tu oraz komu­ni­ka­cji mię­dzy­ko­mór­ko­wej w gle­ja­ku	PRELUDIUM 20	210 000,00 zł	36	Wydział Lekar­ski
5.	lek. Filip Karu­ga opie­kun: dr Aga­ta Gabry­el­ska	Rola miR­NA wraż­li­wych na hipok­sję (miRNA181a i miRNA199a) oraz SIRT1 w roz­wo­ju cukrzy­cy u pacjen­tów z obtu­ra­cyj­nym bez­de­chem sen­nym.	PRELUDIUM 20	210 000,00 zł	36	Wydział Lekar­ski
6.	lek. Grze­gorz Kar­das opie­kun: dr hab. Michał Panek, prof. UM	Ple­jo­tro­po­we efek­ty nowo­cze­snych tera­pii bio­lo­gicz­nych ast­my cięż­kiej w zakre­sie regu­la­cji pozio­mu alar­min (IL-25, IL-33, TSLP), wol­ne­go recep­to­ra ST2 oraz remo­de­lin­gu oskrze­li	PRELUDIUM 20	210 000,00 zł	36	Wydział Lekar­ski
7.	prof. dr hab. Kin­ga Daria Polań­ska (IMP) Wyko­naw­ca po stro­nie UM: Dr hab. Joan­na Jerzyń­ska, prof. UM	Pol­ska Kohor­ta Mat­ka-Dziec­ko – poten­cjał dla oce­ny eks­po­zy­cji, sta­nu zdro­wia i roz­wo­ju neu­ro­be­ha­wio­ral­ne­go w okre­sie pokwi­ta­nia	OPUS 21			Wydział Lekar­ski (pro­jekt reali­zo­wa­ny w kon­sor­cjum z Insty­tu­tem Medy­cy­ny Pra­cy im. prof. dr. med. Jerze­go Nofe­ra)

 

 

mgr Mał­go­rza­ta Znyk 

Uży­wa­nie tyto­niu pod­grze­wa­ne­go a stan zdro­wia mło­dych osób w Pol­sce

W ostat­nich latach obser­wu­je się wzrost licz­by mło­dych osób się­ga­ją­cych po pod­grze­wa­ne wyro­by tyto­nio­we. Oso­by te „podą­ża­ją za modą”, ale chcą tak­że uży­wać „bez­piecz­ne­go papie­ro­sa”. Nie eli­mi­nu­je to jed­nak ryzy­ka roz­wo­ju cho­rób zwią­za­nych z tyto­niem. IQOS (I‑Qu­it-Ordi­na­ry-Smo­king) może być pro­duk­tem wstęp­nym do uży­cia tyto­niu wśród osób nigdy nie palą­cych, ludzi mło­dych.

Celem pro­po­no­wa­ne­go bada­nia będzie oce­na wpły­wu nara­że­nia na pod­grze­wa­ny tytoń wśród mło­dych osób (w wie­ku 18–30 lat) na stan zdro­wia, przy zasto­so­wa­niu wybra­nych parametrów/ bio­mar­ke­rów oce­ny sta­nu zdro­wia. Zale­tą pro­po­no­wa­ne­go pro­jek­tu jest tak­że oce­na stę­że­nia koty­ni­ny w śli­nie, któ­ra wery­fi­ku­je nara­że­nie na dym tyto­nio­wy z pod­grze­wa­nych urzą­dzeń tyto­nio­wych. Kom­plek­so­wa ana­li­za prze­pro­wa­dzo­ne­go wywia­du, testów labo­ra­to­ryj­nych i oce­ny wybra­nych bio­mar­ke­rów zdro­wia pozwo­li na opra­co­wa­nie reko­men­da­cji pro­fi­lak­tycz­nych doty­czą­cych wpły­wu sto­so­wa­nia pod­grze­wa­nych wyro­bów tyto­nio­wych (IQOS) na stan zdro­wia mło­dych ludzi w Pol­sce. Przed­ło­żo­ny pro­jekt jest ory­gi­nal­ną pra­cą badaw­czą (tego typu badań nie były w Pol­sce pro­wa­dzo­ne, a na świe­cie poje­dyn­cze bada­nia podej­mu­ją tę tema­ty­kę).

 

---

 

mgr Kin­ga Urba­nek

Estro­ge­no­we myko­tok­sy­ny (ZEA, α ‑ZOL) a pro­gre­sja guza – model oty­ło­ści i raka pier­si in vitro

W ostat­nich latach bada­nia ugrun­to­wa­ły pogląd, że oty­łość jest czyn­ni­kiem ryzy­ka roz­wo­ju raka pier­si u kobiet po meno­pau­zie. Zeara­le­non (ZEA) jest jed­ną z naj­czę­ściej wystę­pu­ją­cych myko­tok­syn estro­ge­no­wych wytwa­rza­ną głów­nie przez grzy­by Fusa­rium. Celem pro­jek­tu jest zba­da­nie poten­cjal­nej roli myko­tok­syn w prze­wle­kłym, ogól­no­ustro­jo­wym zapa­le­niu indu­ko­wa­nym przez oty­łość i zwią­za­nym z tym postę­pem nowo­two­ru z wyko­rzy­sta­niem metod in vitro, a tak­że przed­kli­nicz­ne­go mode­lu oty­ło­ści i pome­no­pau­zal­ne­go raka pier­si.

W trak­cie reali­za­cji pro­jek­tu oce­ni­my rolę estro­ge­no­wych myko­tok­syn: ZEA i jej pochod­nej α‑ZOL oraz die­ty wyso­ko­tłusz­czo­wej na pro­li­fe­ra­cję i inwa­zję komó­rek ze szcze­gól­nym uwzględ­nie­niem szla­ków mole­ku­lar­nych łączą­cych zapa­le­nie i nowo­two­rze­nie. Ponad­to oce­ni­my, czy ZEA i α‑ZOL mogą wpły­wać na roz­prze­strze­nia­nie się raka pier­si u osób po meno­pau­zie przy współ­ist­nie­ją­cej oty­ło­ści w mode­lu in vitro.

 

---

 

Mgr Mate­usz Gaw­ry­siak

Rola rino­wi­ru­sa w ogra­ni­cze­niu zaka­że­nia ludz­kie­go śród­błon­ka naczyń płuc­nych nisko­pa­to­gen­nym koro­na­wi­ru­sem w immu­no­pa­to­lo­gii wiru­so­wych infek­cji dróg odde­cho­wych

Rino­wi­ru­sy (HRV) i koro­na­wi­ru­sy (HCoV) mogą sta­no­wić poważ­ne zagro­że­nie dla pacjen­tów z prze­wle­kły­mi cho­ro­ba­mi ukła­du odde­cho­we­go m.in. zaostrza­jąc obja­wy ast­my. Bada­nia poka­zu­ją, że rino­wi­rus HRV16 po zaka­że­niu śród­błon­ka naczyń płuc­nych akty­wu­je sil­ną i szyb­ką odpo­wiedź prze­ciw­wi­ru­so­wą. Nasi­lo­ne są mecha­ni­zmy wewnątrz­ko­mór­ko­wej odpor­no­ści prze­ciw­wi­ru­so­wej, eks­pre­sji ule­ga­ją enzy­my: syn­te­ta­za oli­go­ade­ny­la­no­wa (OAS‑1) oraz kina­za biał­ko­wa R (PKR), odpo­wie­dzial­ne za zaha­mo­wa­nie repli­ka­cji wiru­sa.

Głów­nym celem pro­jek­tu jest oce­na, czy HRV może ogra­ni­czać zaka­że­nie śród­błon­ka płuc koro­na­wi­ru­sem poprzez ww. mecha­ni­zmy. Uwa­ża­my, że pier­wot­ne zaka­że­nie HRV przez dyna­micz­ną akty­wa­cję odpo­wie­dzi prze­ciw­wi­ru­so­wej może chro­nić śród­bło­nek przed infek­cją HCoV229E. Pozna­nie prze­bie­gu infek­cji wiru­so­wej śród­błon­ka może otwo­rzyć moż­li­wo­ści tera­pii opar­tej na akty­wa­cji wewnątrz­ko­mór­ko­wej maszy­ne­rii prze­ciw­wi­ru­so­wej w celu zapo­bie­ga­nia zaostrze­niom cho­rób ukła­du odde­cho­we­go wywo­ły­wa­nym przez wiru­sy

 

---

 

Mgr Żane­ta Kału­ziń­ska

Gen WWOX jako modu­la­tor struk­tu­ry i funk­cji cytosz­kie­le­tu oraz komu­ni­ka­cji mię­dzy­ko­mór­ko­wej w gle­ja­ku

Jed­nym z nie­ty­po­wych genów supre­so­ro­wych, któ­re­go funk­cja nie zosta­ła do koń­ca pozna­na w gle­ja­ku wie­lo­po­sta­cio­wym szcze­gól­nie na pozio­mie mole­ku­lar­nym, jest gen WWOX. Bada­nia wyka­zu­ją, iż poziom jego eks­pre­sji w tym nowo­two­rze jest obni­żo­ny wzglę­dem tkan­ki pra­wi­dło­wej, czy tka­nek o niż­szym stop­niu zło­śli­wo­ści. Wstęp­ne wyni­ki opar­te o ana­li­zę bio­in­for­ma­tycz­ną oce­ny ryzy­ka wzno­wy cho­ro­by, a tak­że prze­ży­cia, wska­zu­ją na mniej­sze ryzy­ko wzno­wy cho­ro­by oraz dłuż­sze prze­ży­cie pacjen­tów przy wyso­kim pozio­mie bada­ne­go genu. Wyni­ki otrzy­ma­ne z testów in vitro wska­zu­ją rów­nież, że wyso­ka eks­pre­sja WWOX wpły­wa korzyst­nie na zaha­mo­wa­nie wzro­stu bada­ne­go nowo­two­ru.

Pro­jekt zakła­da wyko­na­nie glo­bal­nej ana­li­zy eks­pre­sji genów na pozio­mie trans­kryp­to­mu i pro­mo­te­ro­mu oraz testów bio­lo­gicz­nych w utwo­rzo­nych mode­lach badaw­czych mają­cych na celu oce­nę migra­cji przez bło­nę pod­staw­ną, pro­li­fe­ra­cji, apop­to­zy oraz rearan­ża­cji cytosz­kie­le­tu. Dodat­ko­wo ana­li­za współ­lo­ka­li­za­cji biał­ka WWOX z biał­ka­mi wybra­ny­mi na pod­sta­wie wyni­ków sekwen­cjo­no­wa­nia pozwo­li na pozna­nie ich inte­rak­cji w okre­ślo­nych prze­dzia­łach komór­ko­wych.

 

---

 

Lek. Filip Karu­ga

Rola miRNA181a, miRNA199a oraz SIRT1 wraż­li­wych na hipok­sję w roz­wo­ju cukrzy­cy u pacjen­tów z obtu­ra­cyj­nym bez­de­chem sen­nym

Zabu­rze­nia snu sta­ją się coraz częst­szym pro­ble­mem zdro­wot­nym, w szcze­gól­no­ści w wyso­ce roz­wi­nię­tych spo­łe­czeń­stwach, w tym w Pol­sce. Obtu­ra­cyj­ny bez­dech sen­ny (OBS) jest jed­nym z naj­częst­szych zabu­rzeń snu. Cha­rak­te­ry­zu­je się on nawra­ca­ją­cy­mi prze­rwa­mi w oddy­cha­niu pod­czas snu, któ­re mogą powo­do­wać nie­do­tle­nie­nia, wybu­dze­nia oraz frag­men­ta­cję snu. OBS jest ponad­to nie­za­leż­nym czyn­ni­kiem ryzy­ka cho­rób ser­co­wo-naczy­nio­wych, jak rów­nież zabu­rzeń zwią­za­nych z gospo­dar­ką glu­ko­zy. Cukrzy­ca roz­wi­ja się aż u 30% pacjen­tów cier­pią­cych na OBS.

MikroR­NA to małe czą­stecz­ki RNA, któ­re mają za zada­nie hamo­wać, bądź akty­wo­wać dane geny. Wcze­śniej­sze bada­nia wyka­za­ły, że nie­któ­re mikroR­NA zmie­nia­ją swo­ją eks­pre­sję u pacjen­tów z OBS. Ponad­to, nie­któ­re z nich (miRNA181a, miRNA199a) wpły­wa­ją rów­nież na eks­pre­sję SIRT1, któ­ry jest czyn­ni­kiem wpły­wa­ją­cym na wydzie­la­nie insu­li­ny oraz insu­li­now­raż­li­wość.  Niniej­szy pro­jekt ma na celu oce­nę inte­rak­cji pomię­dzy wraż­li­wy­mi na nie­do­tle­nie­nie mikroR­NA i SIRT1 oraz zro­zu­mie­nie ich roli w roz­wo­ju cukrzy­cy u pacjen­tów z OBS.

Powyż­szy pro­jekt będzie reali­zo­wa­ny w Zakła­dzie Medy­cy­ny Snu i Zabu­rzeń Meta­bo­licz­nych

 

---

 

Lek. Grze­gorz Kar­das

Ple­jo­tro­po­we efek­ty nowo­cze­snych tera­pii bio­lo­gicz­nych ast­my cięż­kiej w zakre­sie regu­la­cji pozio­mu alar­min (IL-25, IL-33, TSLP), wol­ne­go recep­to­ra ST2 oraz remo­de­lin­gu oskrze­li

Ast­ma jest jed­ną z naj­czę­ściej wystę­pu­ją­cych cho­rób prze­wle­kłych ukła­du odde­cho­we­go. W pato­ge­ne­zie ast­my klu­czo­wą rolę odgry­wa­ją reak­cje ze stro­ny ukła­du immu­no­lo­gicz­ne­go. Komór­ki tego ukła­du, pod wpły­wem bodź­ców zewnętrz­nych lub wewnętrz­nych wydzie­la­ją sze­reg czą­ste­czek sygna­ło­wych (cyto­kin), któ­re są odpo­wie­dzial­ne za roz­wój pro­ce­su zapal­ne­go w oskrze­lach, co leży u pod­ło­ża pato­ge­ne­zy ast­my. Wśród wie­lu takich cyto­kin, za szcze­gól­nie istot­ne i inten­syw­nie bada­ne uzna­je się tzw. alar­mi­ny, czy­li czą­stecz­ki wyzwa­la­ne m.in. przez komór­ki nabłon­ka dróg odde­cho­wych pod wpły­wem bodź­ca zewnętrz­ne­go i pro­wa­dzą­ce do dal­sze­go roz­wo­ju zapa­le­nia w oskrze­lach. Skut­ku­je to prze­wle­kłym zapa­le­niem, któ­re dopro­wa­dza do obja­wów ast­my ze stro­ny oskrze­li. Wśród kon­se­kwen­cji tego zja­wi­ska może­my wyróż­nić pro­ces remo­de­lin­gu oskrze­li, czy­li stop­nio­wej prze­bu­do­wy skła­du i struk­tu­ry dróg odde­cho­wych. Dłu­go­trwa­ły­mi kon­se­kwen­cja­mi tego zja­wi­ska jest utrwa­lo­ne ogra­ni­cze­nie funk­cji płuc i ogra­ni­czo­na odpo­wiedź na leki.

W lecze­niu ast­my domi­nu­ją­cą rolę odgry­wa­ją leki wziew­ne – roz­sze­rza­ją­ce oskrze­la (β2- mime­ty­ki) i zmniej­sza­ją­ce lokal­ny pro­ces zapal­ny (gli­ko­kor­ty­ko­ste­ry­dy). Naj­cię­żej cho­rzy mogą obec­nie korzy­stać z nowo­cze­snych metod lecze­nia ast­my cięż­kiej, jaki­mi są leki bio­lo­gicz­ne – prze­ciw­cia­ła mono­klo­nal­ne blo­ku­ją­ce klu­czo­we cyto­ki­ny pato­ge­ne­zy ast­my. W dotych­cza­so­wej lite­ra­tu­rze znaj­dzie­my jedy­nie nie­licz­ne i nie­kom­plet­ne bada­nia w zakre­sie oce­ny wpły­wu lecze­nia bio­lo­gicz­ne­go ast­my cięż­kiej oma­li­zu­ma­bem, mepo­li­zu­ma­bem bądź ben­ra­li­zu­ma­bem na poziom klu­czo­wych cyto­kin zapal­nych, jaki­mi są alar­mi­ny, a tak­że ich wpły­wu na remo­de­ling oskrze­li.

Niniej­szy pro­jekt sta­no­wi pró­bę odpo­wie­dzi na pyta­nie, czy nowo­cze­sne leki bio­lo­gicz­ne sto­so­wa­ne w ast­mie cięż­kiej (oma­li­zu­mab, mepo­li­zu­mab i ben­ra­li­zu­mab), oprócz swo­je­go dotych­czas udo­wod­nio­ne­go wpły­wu na prze­bieg cho­ro­by, posia­da­ją inne (ple­jo­tro­po­we) efek­ty w zakre­sie modu­la­cji stę­żeń alar­min (IL-25, IL-33 i TSLP) i wol­ne­go recep­to­ra IL-33 — sST2 oraz remo­de­lin­gu oskrze­li.

 

---

 

Dr hab. Joan­na Jerzyń­ska, prof. UM

Pol­ska Kohor­ta Mat­ka-Dziec­ko – poten­cjał dla oce­ny eks­po­zy­cji, sta­nu zdro­wia i roz­wo­ju neu­ro­be­ha­wio­ral­ne­go w okre­sie pokwi­ta­nia

Celem pro­jek­tu jest oce­na wpły­wu czyn­ni­ków śro­do­wi­sko­wych, dzia­ła­ją­cych w okre­sie pło­do­wym oraz dzie­ciń­stwa, na zdro­wie mło­dzie­ży na pod­sta­wie utwo­rzo­nej w 2007 roku Pol­skiej Kohor­ty Mat­ka-Dziec­ko (REPRO_PL). Oce­nio­ny będzie wpływ eks­po­zy­cji na czyn­ni­ki śro­do­wi­sko­we na ryzy­ko wystą­pie­nia cho­rób kar­dio­me­ta­bo­licz­nych, ukła­du odde­cho­we­go oraz zabu­rzeń neu­ro­be­ha­wio­ral­nych. Pro­jekt obej­mu­je reali­za­cję IV fazy kohor­ty i zakła­da bilans zdro­wia 400 nasto­lat­ków. Oce­nio­ne zosta­ną: eks­po­zy­cja na fta­la­ny, bis­fe­no­le, meta­le cięż­kie, skład­ni­ki dymu tyto­nio­we­go, zanie­czysz­cze­nie powie­trza, die­ta, aktyw­ność fizycz­na, sto­so­wa­nie urzą­dzeń nowych tech­no­lo­gii, gospo­dar­ka hor­mo­nal­na, aler­gie, wady posta­wy, zacho­wa­nie i poten­cjał inte­lek­tu­al­ny.

Pro­jekt stwa­rza uni­kal­ną moż­li­wość kon­ty­nu­owa­nia kohor­ty REPRO_PL, co pozwo­li na kom­plek­so­we ana­li­zy wpły­wu czyn­ni­ków śro­do­wi­sko­wych na zdro­wie oraz na kon­ty­nu­owa­nie współ­pra­cy mię­dzy­na­ro­do­wej i wyko­rzy­sta­nie poten­cja­łu publi­ka­cyj­ne­go i apli­ka­cyj­ne­go. Uzy­ska­ne wyni­ki będą sta­no­wi­ły pod­sta­wę wypra­co­wa­nia dzia­łań usta­wo­daw­czych i inter­wen­cyj­nych mają­cych na celu wzmac­nia­nie zdro­wia popu­la­cji.

 

---