Poz­nal­iśmy lau­re­atów konkursów Nar­o­dowego Cen­trum Nau­ki – Pre­ludi­um 20 i Opus 21. Dofi­nan­sowanie otrzy­mało 7 pro­jek­tów autorstwa naukow­ców Uni­w­er­syte­tu Medy­cznego w Łodzi.

Serdecznie grat­u­lu­je­my!

L.P.	Kierown­ik Pro­jek­tu	Tytuł pro­jek­tu	Nazwa konkur­su	Kwo­ta	Okres real­iza­cji (ilość miesię­cy)	Wydzi­ał
1.	mgr Mał­gorza­ta Znyk opiekun: prof. Doro­ta Kale­ta	Uży­wanie tyto­niu pod­grze­wanego a stan zdrowia młodych osób w Polsce	PRELUDIUM 20	208 818,00 zł	36	Wydzi­ał Nauk o Zdrow­iu
2.	mgr Kinga Urbanek opiekun: prof. Agniesz­ka Pias­tows­ka-Ciesiel­s­ka	Estrogenowe myko­toksyny (ZEA, α ‑ZOL) a pro­gres­ja guza – mod­el otyłoś­ci i raka pier­si in vit­ro	PRELUDIUM 20	210 000,00 zł	36	Wydzi­ał Lekars­ki
3.	mgr Mateusz Gawrysi­ak opiekun: dr hab. Maciej Chału­bińs­ki, prof. UM	Rola rinowirusa w ogranicze­niu zakaże­nia ludzkiego śród­błon­ka naczyń płuc­nych niskopato­gen­nym koron­awirusem w immunopa­tologii wiru­sowych infekcji dróg odd­e­chowych	PRELUDIUM 20	139 995,00 zł	24	Wydzi­ał Lekars­ki
4.	mgr Żane­ta Kałuz­ińs­ka opiekun: dr hab. Elż­bi­eta Płu­ci­en­nik, prof. UM	Gen WWOX jako mod­u­la­tor struk­tu­ry i funkcji cytoszkiele­tu oraz komu­nikacji międzykomórkowej w gle­jaku	PRELUDIUM 20	210 000,00 zł	36	Wydzi­ał Lekars­ki
5.	lek. Fil­ip Karu­ga opiekun: dr Aga­ta Gabryel­s­ka	Rola miR­NA wrażli­wych na hipok­sję (miRNA181a i miRNA199a) oraz SIRT1 w roz­wo­ju cukrzy­cy u pac­jen­tów z obtu­ra­cyjnym bezdechem sen­nym.	PRELUDIUM 20	210 000,00 zł	36	Wydzi­ał Lekars­ki
6.	lek. Grze­gorz Kar­das opiekun: dr hab. Michał Panek, prof. UM	Ple­jotropowe efek­ty nowoczes­nych ter­apii bio­log­icznych ast­my ciężkiej w zakre­sie reg­u­lacji poziomu alarmin (IL-25, IL-33, TSLP), wol­nego recep­to­ra ST2 oraz remod­elin­gu oskrzeli	PRELUDIUM 20	210 000,00 zł	36	Wydzi­ał Lekars­ki
7.	prof. dr hab. Kinga Daria Polańs­ka (IMP) Wykon­aw­ca po stron­ie UM: Dr hab. Joan­na Jerzyńs­ka, prof. UM	Pol­s­ka Kohor­ta Mat­ka-Dziecko – potenc­jał dla oce­ny ekspozy­cji, stanu zdrowia i roz­wo­ju neu­robe­haw­io­ral­nego w okre­sie pok­wi­ta­nia	OPUS 21			Wydzi­ał Lekars­ki (pro­jekt real­i­zowany w kon­sor­cjum z Insty­tutem Medy­cyny Pra­cy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera)

 

 

mgr Mał­gorza­ta Znyk 

Uży­wanie tyto­niu pod­grze­wanego a stan zdrowia młodych osób w Polsce

W ostat­nich lat­ach obser­wu­je się wzrost licz­by młodych osób się­ga­ją­cych po pod­grze­wane wyro­by tyto­niowe. Oso­by te „podąża­ją za modą”, ale chcą także uży­wać „bez­piecznego papierosa”. Nie elimin­u­je to jed­nak ryzy­ka roz­wo­ju chorób związanych z tytoniem. IQOS (I‑Quit-Ordi­nary-Smok­ing) może być pro­duk­tem wstęp­nym do uży­cia tyto­niu wśród osób nigdy nie palą­cych, ludzi młodych.

Celem pro­ponowanego bada­nia będzie oce­na wpły­wu naraże­nia na pod­grze­wany tytoń wśród młodych osób (w wieku 18–30 lat) na stan zdrowia, przy zas­tosowa­niu wybranych parametrów/ bio­mark­erów oce­ny stanu zdrowia. Zaletą pro­ponowanego pro­jek­tu jest także oce­na stęże­nia kotyniny w ślin­ie, która wery­fiku­je naraże­nie na dym tyto­niowy z pod­grze­wanych urządzeń tyto­niowych. Kom­plek­sowa anal­iza przeprowad­zonego wywiadu, testów lab­o­ra­to­ryjnych i oce­ny wybranych bio­mark­erów zdrowia poz­woli na opra­cow­anie rekomen­dacji pro­fi­lak­ty­cznych doty­czą­cych wpły­wu stosowa­nia pod­grze­wanych wyrobów tyto­niowych (IQOS) na stan zdrowia młodych ludzi w Polsce. Przedłożony pro­jekt jest ory­gi­nal­ną pracą badaw­czą (tego typu badań nie były w Polsce prowad­zone, a na świecie poje­dyncze bada­nia pode­j­mu­ją tę tem­atykę).

 

---

 

mgr Kinga Urbanek

Estrogenowe myko­toksyny (ZEA, α ‑ZOL) a pro­gres­ja guza – mod­el otyłoś­ci i raka pier­si in vit­ro

W ostat­nich lat­ach bada­nia ugrun­towały pogląd, że otyłość jest czyn­nikiem ryzy­ka roz­wo­ju raka pier­si u kobi­et po menopauzie. Zear­alenon (ZEA) jest jed­ną z najczęś­ciej wys­tępu­ją­cych myko­toksyn estrogenowych wyt­warzaną głównie przez grzy­by Fusar­i­um. Celem pro­jek­tu jest zbadanie potenc­jal­nej roli myko­toksyn w przewlekłym, ogól­nous­tro­jowym zapale­niu indukowanym przez otyłość i związanym z tym postępem nowot­woru z wyko­rzys­taniem metod in vit­ro, a także przed­klin­icznego mod­elu otyłoś­ci i pomenopauzal­nego raka pier­si.

W trak­cie real­iza­cji pro­jek­tu ocen­imy rolę estrogenowych myko­toksyn: ZEA i jej pochod­nej α‑ZOL oraz diety wysokotłuszc­zowej na pro­lif­er­ację i inwazję komórek ze szczegól­nym uwzględ­nie­niem szlaków moleku­larnych łączą­cych zapale­nie i nowot­worze­nie. Pon­ad­to ocen­imy, czy ZEA i α‑ZOL mogą wpły­wać na rozprzestrzeni­an­ie się raka pier­si u osób po menopauzie przy współist­niejącej otyłoś­ci w mod­elu in vit­ro.

 

---

 

Mgr Mateusz Gawrysi­ak

Rola rinowirusa w ogranicze­niu zakaże­nia ludzkiego śród­błon­ka naczyń płuc­nych niskopato­gen­nym koron­awirusem w immunopa­tologii wiru­sowych infekcji dróg odd­e­chowych

Rinowirusy (HRV) i koron­awirusy (HCoV) mogą stanow­ić poważne zagroże­nie dla pac­jen­tów z przewlekły­mi choroba­mi układu odd­e­chowego m.in. zaostrza­jąc objawy ast­my. Bada­nia pokazu­ją, że rinowirus HRV16 po zakaże­niu śród­błon­ka naczyń płuc­nych akty­wu­je sil­ną i szy­bką odpowiedź prze­ci­wwiru­sową. Nasilone są mech­a­nizmy wewnątrzkomórkowej odpornoś­ci prze­ci­wwiru­sowej, ekspresji ule­ga­ją enzymy: syn­te­taza oligoad­eny­lanowa (OAS‑1) oraz kinaza białkowa R (PKR), odpowiedzialne za zahamowanie rep­likacji wirusa.

Głównym celem pro­jek­tu jest oce­na, czy HRV może ograniczać zakaże­nie śród­błon­ka płuc koron­awirusem poprzez ww. mech­a­nizmy. Uważamy, że pier­wotne zakaże­nie HRV przez dynam­iczną aktywację odpowiedzi prze­ci­wwiru­sowej może chronić śród­błonek przed infekcją HCoV229E. Poz­nanie prze­biegu infekcji wiru­sowej śród­błon­ka może otworzyć możli­woś­ci ter­apii opartej na aktywacji wewnątrzkomórkowej maszyner­ii prze­ci­wwiru­sowej w celu zapo­b­ie­ga­nia zaostrzeniom chorób układu odd­e­chowego wywoły­wanym przez wirusy

 

---

 

Mgr Żane­ta Kałuz­ińs­ka

Gen WWOX jako mod­u­la­tor struk­tu­ry i funkcji cytoszkiele­tu oraz komu­nikacji międzykomórkowej w gle­jaku

Jed­nym z niety­powych genów supre­sorowych, którego funkc­ja nie została do koń­ca poz­nana w gle­jaku wielo­posta­ciowym szczegól­nie na poziomie moleku­larnym, jest gen WWOX. Bada­nia wykazu­ją, iż poziom jego ekspresji w tym nowot­worze jest obniżony wzglę­dem tkan­ki praw­idłowej, czy tkanek o niższym stop­niu złośli­woś­ci. Wstęp­ne wyni­ki oparte o anal­izę bioin­for­maty­czną oce­ny ryzy­ka wznowy choro­by, a także przeży­cia, wskazu­ją na mniejsze ryzyko wznowy choro­by oraz dłuższe przeży­cie pac­jen­tów przy wysokim poziomie badanego genu. Wyni­ki otrzy­mane z testów in vit­ro wskazu­ją również, że wyso­ka ekspres­ja WWOX wpły­wa korzyst­nie na zahamowanie wzros­tu badanego nowot­woru.

Pro­jekt zakła­da wyko­nanie glob­al­nej anal­izy ekspresji genów na poziomie tran­skryp­to­mu i pro­motero­mu oraz testów bio­log­icznych w utwor­zonych mod­elach badaw­czych mają­cych na celu ocenę migracji przez błonę pod­stawną, pro­lif­er­acji, apop­tozy oraz rear­anżacji cytoszkiele­tu. Dodatkowo anal­iza współlokaliza­cji biał­ka WWOX z białka­mi wybrany­mi na pod­staw­ie wyników sek­wencjonowa­nia poz­woli na poz­nanie ich inter­akcji w określonych przedzi­ałach komórkowych.

 

---

 

Lek. Fil­ip Karu­ga

Rola miRNA181a, miRNA199a oraz SIRT1 wrażli­wych na hipok­sję w roz­wo­ju cukrzy­cy u pac­jen­tów z obtu­ra­cyjnym bezdechem sen­nym

Zaburzenia snu sta­ją się coraz częst­szym prob­le­mem zdrowot­nym, w szczegól­noś­ci w wysoce rozwinię­tych społeczeńst­wach, w tym w Polsce. Obtu­ra­cyjny bezdech sen­ny (OBS) jest jed­nym z najczęst­szych zaburzeń snu. Charak­teryzu­je się on nawraca­ją­cy­mi prz­er­wa­mi w odd­y­cha­niu pod­czas snu, które mogą powodować niedotle­nienia, wybudzenia oraz frag­men­tację snu. OBS jest pon­ad­to nieza­leżnym czyn­nikiem ryzy­ka chorób ser­cowo-naczyniowych, jak również zaburzeń związanych z gospo­darką glukozy. Cukrzy­ca rozwi­ja się aż u 30% pac­jen­tów cier­pią­cych na OBS.

MikroR­NA to małe cząstecz­ki RNA, które mają za zadanie hamować, bądź akty­wować dane geny. Wcześniejsze bada­nia wykaza­ły, że niek­tóre mikroR­NA zmieni­a­ją swo­ją ekspresję u pac­jen­tów z OBS. Pon­ad­to, niek­tóre z nich (miRNA181a, miRNA199a) wpły­wa­ją również na ekspresję SIRT1, który jest czyn­nikiem wpły­wa­ją­cym na wydzielanie insuliny oraz insuli­nowrażli­wość.  Niniejszy pro­jekt ma na celu ocenę inter­akcji pomiędzy wrażli­wy­mi na niedotle­nie­nie mikroR­NA i SIRT1 oraz zrozu­mie­nie ich roli w roz­wo­ju cukrzy­cy u pac­jen­tów z OBS.

Powyższy pro­jekt będzie real­i­zowany w Zakładzie Medy­cyny Snu i Zaburzeń Meta­bol­icznych

 

---

 

Lek. Grze­gorz Kar­das

Ple­jotropowe efek­ty nowoczes­nych ter­apii bio­log­icznych ast­my ciężkiej w zakre­sie reg­u­lacji poziomu alarmin (IL-25, IL-33, TSLP), wol­nego recep­to­ra ST2 oraz remod­elin­gu oskrzeli

Ast­ma jest jed­ną z najczęś­ciej wys­tępu­ją­cych chorób przewlekłych układu odd­e­chowego. W pato­genezie ast­my kluc­zową rolę odgry­wa­ją reakc­je ze strony układu immuno­log­icznego. Komór­ki tego układu, pod wpły­wem bodźców zewnętrznych lub wewnętrznych wydziela­ją szereg cząsteczek syg­nałowych (cytokin), które są odpowiedzialne za rozwój pro­ce­su zapal­nego w oskrzelach, co leży u podłoża pato­genezy ast­my. Wśród wielu takich cytokin, za szczegól­nie istotne i inten­sy­wnie badane uzna­je się tzw. alarminy, czyli cząstecz­ki wyzwalane m.in. przez komór­ki nabłon­ka dróg odd­e­chowych pod wpły­wem bodź­ca zewnętrznego i prowadzące do dal­szego roz­wo­ju zapale­nia w oskrzelach. Skutku­je to przewlekłym zapale­niem, które doprowadza do objawów ast­my ze strony oskrzeli. Wśród kon­sek­wencji tego zjawiska może­my wyróżnić pro­ces remod­elin­gu oskrzeli, czyli stop­niowej prze­bu­dowy składu i struk­tu­ry dróg odd­e­chowych. Dłu­gotr­wały­mi kon­sek­wenc­ja­mi tego zjawiska jest utr­walone ogranicze­nie funkcji płuc i ogranic­zona odpowiedź na leki.

W lecze­niu ast­my domin­u­jącą rolę odgry­wa­ją leki wziewne – rozsz­erza­jące oskrzela (β2- mime­ty­ki) i zmniejsza­jące lokalny pro­ces zapal­ny (glikoko­rtykostery­dy). Naj­ciężej chorzy mogą obec­nie korzys­tać z nowoczes­nych metod leczenia ast­my ciężkiej, jaki­mi są leki bio­log­iczne – prze­ci­w­ci­ała monok­lon­alne bloku­jące kluc­zowe cytokiny pato­genezy ast­my. W doty­chcza­sowej lit­er­aturze zna­jdziemy jedynie nieliczne i niekom­pletne bada­nia w zakre­sie oce­ny wpły­wu leczenia bio­log­icznego ast­my ciężkiej oma­l­izum­abem, mepolizum­abem bądź ben­ral­izum­abem na poziom kluc­zowych cytokin zapal­nych, jaki­mi są alarminy, a także ich wpły­wu na remod­el­ing oskrzeli.

Niniejszy pro­jekt stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, czy nowoczesne leki bio­log­iczne stosowane w ast­mie ciężkiej (oma­l­izum­ab, mepolizum­ab i ben­ral­izum­ab), oprócz swo­jego doty­chczas udowod­nionego wpły­wu na prze­bieg choro­by, posi­ada­ją inne (ple­jotropowe) efek­ty w zakre­sie mod­u­lacji stężeń alarmin (IL-25, IL-33 i TSLP) i wol­nego recep­to­ra IL-33 — sST2 oraz remod­elin­gu oskrzeli.

 

---

 

Dr hab. Joan­na Jerzyńs­ka, prof. UM

Pol­s­ka Kohor­ta Mat­ka-Dziecko – potenc­jał dla oce­ny ekspozy­cji, stanu zdrowia i roz­wo­ju neu­robe­haw­io­ral­nego w okre­sie pok­wi­ta­nia

Celem pro­jek­tu jest oce­na wpły­wu czyn­ników środowiskowych, dzi­ała­ją­cych w okre­sie płodowym oraz dziecińst­wa, na zdrowie młodzieży na pod­staw­ie utwor­zonej w 2007 roku Pol­skiej Kohorty Mat­ka-Dziecko (REPRO_PL). Oce­niony będzie wpływ ekspozy­cji na czyn­ni­ki środowiskowe na ryzyko wys­tąpi­enia chorób kar­diometa­bol­icznych, układu odd­e­chowego oraz zaburzeń neu­robe­haw­io­ral­nych. Pro­jekt obe­j­mu­je real­iza­cję IV fazy kohorty i zakła­da bilans zdrowia 400 nas­to­latków. Oce­nione zostaną: ekspozy­c­ja na fta­lany, bis­fenole, met­ale ciężkie, skład­ni­ki dymu tyto­niowego, zanieczyszcze­nie powi­etrza, dieta, akty­wność fizy­cz­na, stosowanie urządzeń nowych tech­nologii, gospo­dar­ka hor­mon­al­na, alergie, wady postawy, zachowanie i potenc­jał intelek­tu­al­ny.

Pro­jekt stwarza unikalną możli­wość kon­tyn­uowa­nia kohorty REPRO_PL, co poz­woli na kom­plek­sowe anal­izy wpły­wu czyn­ników środowiskowych na zdrowie oraz na kon­tyn­uowanie współpra­cy między­nar­o­dowej i wyko­rzys­tanie potenc­jału pub­lika­cyjnego i aplika­cyjnego. Uzyskane wyni­ki będą stanow­iły pod­stawę wypra­cow­a­nia dzi­ałań usta­wodaw­czych i inter­wen­cyjnych mają­cych na celu wzmac­ni­an­ie zdrowia pop­u­lacji.

 

---